Στον οικισμό της Κληματιάς, λίγα μόλις χιλιόμετρα από την πόλη των Ιωαννίνων, σώζεται σήμερα ένα σύνολο εκκλησιαστικών μνημείων που στην πλειονότητά τους ανεγέρθηκαν και τοιχογραφήθηκαν τον 16ο και 17ο αιώνα.
Στην ανάδειξη της ιστορικής, αισθητικής και καλλιτεχνικής αξίας αυτών των ναών, ώστε να δημιουργηθεί ένα δίκτυο επισκέψιμων μνημείων στην περιοχή που διασώζει αρκετά παραδοσιακά στοιχεία από το οικιστικό της περιβάλλον, αποσκοπεί το έργο «Αρχαιολογικό Πάρκο Μεταβυζαντινών Μνημείων Κληματιάς» συνολικού προϋπολογισμού 916.000,00€, το οποίο πραγματοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης-Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, και με αυτεπιστασία από την 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, με τη γενική εποπτεία της Διευθύντριάς της Βαρβάρας Ν. Παπαδοπούλου.
Το έργο αφορά τους ναούς του Αγίου Δημητρίου, Αγίου Νικολάου, Ταξιαρχών, Κοίμησης Θεοτόκου, Αγίου Αθανασίου και Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Πρωταρχικό δε στόχο αποτελεί η αποκατάσταση της σοβαρής παθολογίας που αντιμετωπίζουν οι ναοί λόγω της φυσικής γήρανσης, των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή αλλά και ανεπιτυχών ανθρωπίνων επεμβάσεων.
Στο πλαίσιο του έργου από τον Οκτώβριο του 2010, εκτελούνται εργασίες στο ναό του Αγίου Δημητρίου, αξιόλογο μνημείο που χρονολογείται στα 1558 και βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού. Σήμερα έχουν ολοκληρωθεί σχεδόν οι εργασίες συντήρησης των τοιχογραφιών του ναού.
Το έργο της συντήρησης δυσχέραινε σε μεγάλο βαθμό η κακή κατάσταση διατήρησης των τοιχογραφιών, καθώς καλύπτονταν από αιθάλη, κρυσταλλωμένα άλατα και νεότερα επιχρίσματα. Η αποκάλυψη των εξαίρετων τοιχογραφιών του 16ου αιώνα, που εντάσσονται στο καλλιτεχνικό ρεύμα της λεγόμενης Σχολής Βορειοδυτικής Ελλάδας και πιθανότατα φιλοτεχνήθηκαν από τον Θηβαίο ζωγράφο, Φράγγο Κονταρή, συνεισφέρουν σημαντικά στη μελέτη της ιστορικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της μεταβυζαντινής περιόδου στην περιοχή. Ταυτόχρονα στο ίδιο μνημείο εκτελούνται από τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους εργασίες αποκατάστασης και διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου του ναού.
Παράλληλα με τον Άγιο Δημήτριο, εργασίες εκτελούνται και στο ναό της Κοίμησης Θεοτόκου, όπου πραγματοποιούνται άμεσες στερεωτικές εργασίες των τοιχογραφιών, ενώ σύντομα πρόκειται να ξεκινήσουν οι εργασίες συντήρησης. Μόνιμη συντηρήτρια της 8ης ΕΒΑ πραγματοποιεί τον καθαρισμό των εντοιχισμένων γλυπτών που βρίσκονται εντοιχισμένα στην αψίδα του ναού του Αγίου Νικολάου, ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες πραγματοποιήθηκαν καθαρισμοί και αποψιλώσεις στους περιβάλλοντες χώρους όλων των ναών.
Καθοριστικής σημασίας για την πραγματοποίηση των προαναφερόμενων εργασιών είναι η κατάρτιση ειδικών μελετών και η γραφειοκρατική υποστήριξη από το επιστημονικό προσωπικό του έργου. Σημαντική για την ιστορική-αρχαιολογική τεκμηρίωση των νέων δεδομένων που προκύπτουν, καθώς και για τη γνωστοποίησή αυτών στο ευρύ κοινό, θα είναι η κυκλοφορία του αρχαιολογικού οδηγού για τα μεταβυζαντινά μνημεία της Κληματιάς που πρόκειται σύντομα να εκδοθεί από την 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Τις ανάγκες του έργου καλύπτει σήμερα ημερομίσθιο επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, αποτελούμενο από 10 άτομα (αρχαιολόγος, αρχιτέκτων μηχανικός, πέντε συντηρητές και τρεις εργάτες), ενώ η επίβλεψη των εργασιών γίνεται από μόνιμους υπαλλήλους της Υπηρεσίας.
