Τo 1886 η Βρετανική Βασιλική Ακαδημία και το Βασιλικό Ινστιτούτο Βρετανικής Αρχιτεκτονικής έστειλαν στην Ελλάδα τους πρώτους φοιτητές αρχιτεκτονικής για να κάνουν την πρακτική τους μελετώντας τα σημαντικά βυζαντινά μνημεία της χώρας. Ήταν τότε «μόδα» στον τομέα της τέχνης η μελέτη του παραδοσιακού τρόπου αρχιτεκτονικής δόμησης, χωρίς την εμπλοκή βιομηχανικών και σύγχρονων τεχνικών μέσων, που έγινε ευρύτατα γνωστή ως κίνημα τεχνών και κατασκευών (arts and crafts movement).

Η βυζαντινή αρχιτεκτονική θεωρήθηκε χαρακτηριστικό και σπουδαίο δείγμα αυτού του τρόπου δόμησης και έτσι δεκάδες Βρετανοί φοιτητές άρχισαν να καταφθάνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας για να φωτογραφήσουν τα μνημεία, να κατασκευάσουν αρχιτεκτονικά σχέδια από αυτά και να αποτυπώσουν στο χαρτί μορφές και εικόνες, πολλές από τις οποίες δεν υπάρχουν σήμερα λόγω καταστροφής των μνημείων.

«Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν τα σχέδια του Γουόλτερ Τζορτζ, του μοναδικού ανθρώπου που κατάφερε να συγκεντρώσει στοιχεία και λεπτομέρειες από τις τοιχογραφίες, τα ψηφιδωτά και την αρχιτεκτονική δομή του ναού του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη, πριν την πυρκαγιά του 1917», εξηγεί στο ΑΜΠΕ η αρχειονόμος της Βρετανικής Σχολής των Αθηνών Αμαλία Κακίση.

Τα σχέδια αυτά μαζί με πολλά άλλα καθώς και φωτογραφίες από την πόλη της Θεσσαλονίκης, την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, την Αχειροποίητο, την Παναγία Χαλκέων, τη Ροτόντα αλλά και τον Λευκό Πύργο εκτίθενται μέχρι τις 31 Ιανουαρίου του 2013 στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, στο πλαίσιο της έκθεσης φωτογραφίας «Αποτυπώματα: Η βυζαντινή Θεσσαλονίκη σε φωτογραφίες και σχέδια της Βρετανικής Σχολής Αθηνών (1888-1910)».

Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν μια τρίπτυχη πανοραμική φωτογραφία της Θεσσαλονίκης που ελήφθη πάνω από έναν μιναρέ και απεικονίζει το κέντρο της πόλης, τη δυτική και την ανατολική της πλευρά. Σύμφωνα με την ιστορικό και κριτικό τέχνης, προϊσταμένη του τμήματος Πολιτιστικών Εκδηλώσεων του Βαφοπούλειου, Έλλη Κοκκίνη-Καπλάνη, στη συγκεκριμένη φωτογραφία που ελήφθη στα τέλη του 19ου αιώνα, το ψηλότερο οίκημα που εμφανίζεται είναι ένα διώροφο σπίτι με κεραμοσκεπή. Σε ό,τι αφορά τις φωτογραφίες του Λευκού Πύργου, σε αυτές εμφανίζονται τα κυκλικά τείχη που τον περιστοίχιζαν, αλλά και τα μικρά μαγαζάκια που είχαν στηθεί στο γύρω χώρο και ασκούσαν λιανικό εμπόριο. Παρουσιάζονται, επιπλέον, πολλές φωτογραφίες από εκκλησίες οι οποίες είχαν υποστεί σοβαρές ζημιές όχι μόνο από την πυρκαγιά του 1917 αλλά και από άλλες πυρκαγιές που είχαν εκδηλωθεί στη Θεσσαλονίκη.

Λόγω της κατάστασης αυτής, πολλοί ήταν, άλλωστε, οι Βρετανοί αρχιτέκτονες που συμμετείχαν σε εργασίες αναστήλωσης, όπως στις περιπτώσεις της Αχειροποίητου και της Παναγίας Χαλκέων που, σύμφωνα με την κ. Κακίση, είχαν υποστεί ζημιές στη φωτιά του 1888. Στην προσπάθεια αποκατάστασης των μνημείων συμμετείχαν ακόμη και αρχιτέκτονες από άλλες χώρες, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ρωσία.

Το οδοιπορικό, όμως, των Βρετανών φοιτητών αρχιτεκτονικής συνεχίστηκε σε όλη την Ελλάδα μέχρι το 1949 με αποτέλεσμα να συγκεντρωθεί ένα πολύτιμο υλικό που αποτελείται από 1.500 φωτογραφίες και πάνω από 1.000 αρχιτεκτονικά σχέδια. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται εικόνες από μνημεία που βρίσκονται στην Αθήνα, την ευρύτερη περιοχή της Αττικής (Δαφνί, Καισαριανή, Καπνικαρέα) την Πελοπόννησο και συγκεκριμένα τον Μυστρά, τη Μονεμβασιά και τη Μάνη αλλά και την Άρτα, την Πάρο, και φυσικά την Κωνσταντινούπολη. Ολόκληρη η συλλογή βρίσκεται στη Βρετανική Σχολή και μέρος της είναι επισκέψιμο από το κοινό αλλά και από ειδικούς μελετητές.