Τάκιτος, Χρονικά, Τόμ. Α’: Βιβλία I-VI , Τόμ. Β’: Βιβλία XI-XVI, Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Νίκος Πετρόχειλος, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2012, 575 σελ. (τόμ. Α’), 469 σελ. (τόμ. Β’).
ISBN: 978-960-250-515-1, 978-960-250-516-8
Ο Τάκιτος, ο σπουδαιότερος ίσως ιστορικός του ρωμαϊκού κόσμου, γεννήθηκε στα μέσα του 1ου μ.Χ. αιώνα, πιθανότατα το 56 μ.Χ. Έλαβε δημόσια αξιώματα όσο βρίσκονταν στην εξουσία οι τρεις αυτοκράτορες της δυναστείας των Φλαβίων. Παντρεύτηκε το 77 με την κόρη του Ιουλίου Αγρικόλα, του πιο διακεκριμένου από τους κυβερνήτες της Βρετανίας στον καιρό του Δομιτιανού και βρισκόταν μακριά από τη Ρώμη, ασφαλώς σε κάποιου είδους δημόσια υπηρεσία, όταν πέθανε ο πεθερός του το 93. Όταν, τον ίδιο χρόνο, γύρισε πίσω στην πρωτεύουσα, έζησε την τρομοκρατία που σημάδεψε τις τελευταίες ημέρες του Δομιτιανού. Ορίστηκε ύπατος το 97 επί Νέρβα. Και περί το 112, επί Τραϊανού, έγινε έπαρχος της Ασίας.
Στα Χρονικά ο Τάκιτος ασχολείται με μια περίοδο πενήντα περίπου χρόνων, με αφετηρία το 14 μ.Χ. Δεν γνωρίζουμε πόσα βιβλία αριθμούσε αρχικά το έργο. Σήμερα μας είναι γνωστή η ύπαρξη μόνο δεκαέξι βιβλίων, από τα οποία το πέμπτο και το έκτο είναι ελλιπή, το δέκατο έκτο διακόπτεται στο 66 μ.Χ., δηλαδή πριν από το θάνατο του Νέρωνα, ενώ τέσσερα βιβλία έχουν χαθεί (από το έβδομο ως το δέκατο).
Όσο κι αν τα χάσματα είναι μεγάλα, αναντίρρητα έχουμε στα χέρια μας το ιστορικό έργο ενός μεγαλοφυούς πνεύματος, που διεισδύει στην ουσία των ανθρώπινων πραγμάτων και εκφράζεται γι’ αυτά με τρόπο απαράμιλλο. Η ποικιλία των θεμάτων με τα οποία ασχολείται είναι εκπληκτική, ενώ πάντοτε του περισσεύει χώρος για να θίξει τα σοβαρά κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα της εποχής, λόγου χάρη τις ακρότητες της πολυτελούς διαβίωσης, τις σιτοδείες, τις οικονομικές κρίσεις, τις πυρκαγιές στην πόλη, την αύξηση του αριθμού των δούλων και την αντίστοιχη αύξηση των ενδιαιτημάτων τους, τα προβλήματα που δημιουργούσαν οι ανατολικές θρησκείες και οι διδασκαλίες της αστρολογίας.
Ο Τάκιτος περιγράφει αριστοτεχνικά τις δολοπλοκίες στην αυτοκρατορική αυλή, αποκαλύπτοντας μια τρομερή τοιχογραφία ανθρώπινων παθών που συναρπάζει τον αναγνώστη: φαυλότητα, μεγαλομανία, ωμότητα, αβουλία, καχυποψία, ματαιοδοξία, ακολασία κ.λπ. Σχετικά με τις διαθέσεις του έναντι της αυτοκρατορίας, μπορεί να λεχθεί ότι είναι σαφώς αντίθετος προς το πνεύμα και την πρακτική της και νοσταλγεί τους θεσμούς της «ελεύθερης πολιτείας» (509-31 π.Χ.).
Όπως και πολλοί άλλοι προγενέστεροι ιστορικοί, έτσι και ο Τάκιτος πιστεύει ότι η ιστορία πρέπει να έχει μια ηθοπλαστική λειτουργία και να διδάσκει τους αναγνώστες της. Χάρη στην ανεξάρτητη κρίση του κατά τη συλλογή και πραγμάτευση του ιστορικού υλικού του, χάρη στην προσήλωση με την οποία αναζητεί την αλήθεια και τέλος χάρη στη δραματική δύναμη και την ευγένεια του ήθους του, ο Τάκιτος μπορεί με απόλυτη επιτυχία να διεκδικήσει μια θέση ανάμεσα στους σημαντικότερους ιστορικούς της ανθρωπότητας και τους ελάχιστους εκλεκτούς στυλίστες της λατινικής λογοτεχνίας.
