Με ψαλίδι στις ημέρες λειτουργίας και τις κατηγορίες των επισκεπτών που δικαιούνται δωρεάν είσοδο, κατακόρυφα μειωμένες τις ημέρες που επιτρέπεται ελεύθερη είσοδος, επιπλέον παροχές —όπως δωρεάν ξεναγήσεις—, ακόμη και μείωση στην τιμή του ήδη χαμηλού εισιτηρίου επιχειρούν τα μουσεία σε όλη την Ελλάδα να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση.

Η μειωμένη προσέλευση στις περισσότερες περιπτώσεις από την αρχή του χρόνου έως και τον Ιούλιο —σε ποσοστό που αγγίζει και το 30%, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων— σε συνδυασμό με την έλλειψη προσωπικού λόγω οικονομικής κρίσης έχει αναγκάσει τα μουσεία να πάρουν δραστικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.

Και αν μέχρι σήμερα τα κρατικά μουσεία επιχειρούσαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα είτε κλείνοντας ορισμένες αίθουσες είτε λειτουργώντας με περιορισμένο ωράριο ακόμη και το καλοκαίρι, που η τουριστική κίνηση βρίσκεται στο ζενίθ της, στα ιδιωτικά μουσεία ή σε εκείνα που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ —όπου η λήψη αποφάσεων είναι πιο ευέλικτη— τα μέτρα ήταν πιο επώδυνα.

Τη σκληρή απόφαση να μειώσει τη λειτουργία κατά μία έως δύο ημέρες την εβδομάδα σε όλα τα κτίρια πήρε το Μουσείο Μπενάκη, ενώ στο ίδιο πλαίσιο η Εθνική Πινακοθήκη έχει μειώσει από πέρυσι το εισιτήριο στο κεντρικό κτίριο κατά 23% (από 6,5 ευρώ στα 5) και κατά 50% στη Γλυπτοθήκη (από 6 ευρώ στα 3). Τον Αύγουστο, δε, λόγω έλλειψης προσωπικού αναγκάστηκε να κλείσει τον πρώτο όροφο.

Κόβουν ό,τι μπορούν για να αντέξουν

«Η απόφαση να μειώσουμε τις ημέρες λειτουργίας του Μουσείου Μπενάκη αποτελεί μεγάλη πληγή τόσο για τους επισκέπτες όσο και για όσους μόχθησαν να δημιουργήσουν όλα αυτά τα παραρτήματα», λέει στα «Νέα» ο διευθυντής και ψυχή του μουσείου Άγγελος Δεληβορριάς, που δεν κρύβει την πικρία του για το γεγονός ότι «το μουσείο δεν αντιμετωπίστηκε από το κράτος με τον τρόπο που θα έπρεπε».

Αποτέλεσμα των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετωπίζει είναι το κεντρικό κτίριο της οδού Κουμπάρη και η καινούργια πινακοθήκη Γκίκα να παραμένουν κλειστά πλέον και τη Δευτέρα εκτός από την Τρίτη που παραδοσιακά δεν λειτουργούσαν, ενώ το κτίριο της Πειραιώς και το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης θα είναι ανοιχτά μόνο από Πέμπτη έως Κυριακή.

«Βρισκόμαστε σε οριακό σημείο», επισημαίνει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. «Από 2,5 εκατ. ευρώ που ήταν η χρηματοδότηση έχει πέσει στα 750.000 ευρώ. Δεν μπορούμε να ανοίγουμε και τα απογεύματα, γι’ αυτό και αποφασίσαμε την Τετάρτη να λειτουργούμε μετά το μεσημέρι, 14.30-21.00».

Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον πολιτισμό επισημάνθηκαν ήδη προ ημερών σε έκθεση του προέδρου της Επιτροπής για τον Πολιτισμό και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης των Χριστιανοδημοκρατών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Μπέρνσεν, ο οποίος μάλιστα περιγράφει την κατάσταση από «τρομακτική έως καταστροφική» και κάνει λόγο για «απολύσεις, φθορά κτιρίων και κλείσιμο μουσείων».

«Οι τιμές των εισιτηρίων είναι χαμηλές και δεν θα πρότεινα τη μείωσή τους», λέει η έως χθες πρόεδρος του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων Μάρθα Σημαντώνη. «Μειώσαμε πολύ όμως τις ημέρες ελευθέρας εισόδου από 60 σχεδόν ανά έτος σε 13, διότι τις εκμεταλλεύονταν οι τουριστικοί πράκτορες και ενώ εισέπρατταν χρήματα από τους επισκέπτες δεν τα απέδιδαν στο κράτος». Παράλληλα έχασαν το δικαίωμα ελευθέρας εισόδου οι βουλευτές, στρατιώτες και οι νέοι 19 ετών —δωρεάν είσοδο έχουν οι νέοι έως 18 ετών—, ενώ ανάμεσα σε εκείνους που έχασαν το δικαίωμα μειωμένου εισιτηρίου είναι τα μέλη των διπλωματικών αποστολών και συνεδρίων.

Στο ένα τρίτο σχεδόν μείωσε και τις τιμές στις διαλέξεις του το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (από 30-35 ευρώ στα 10-12), ενώ ξεναγήσεις στην τιμή του εισιτηρίου και ειδικά πακέτα για νέους είναι μερικά από τα μέτρα που έχει πάρει το μουσείο, το οποίο παρά την έντονη εκθεσιακή του δραστηριότητα διαπιστώνει πτώση έως και 20% των επισκεπτών, όπως εξηγεί η υπεύθυνη του Τμήματος Επικοινωνίας και Ανάπτυξης του μουσείου Αλέξια Βασιλικού.

Τα λιγότερα χρήματα που μετρούν στα ταμεία τους τα μουσεία δεν οφείλονται μόνο στη μείωση της επισκεψιμότητας και κατά συνέπεια στα έσοδα από τα εισιτήρια, αλλά και στο γεγονός πως πλέον ο κόσμος αφήνει διαρκώς και λιγότερα χρήματα στα καφέ και στα πωλητήρια. Για τον λόγο αυτόν το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων προσανατολίζεται να «ρίξει» στα πωλητήρια των δημόσιων μουσείων μια σειρά από ευπώλητα είδη. Η Εθνική Πινακοθήκη θα κάνει εκπτώσεις σε καταλόγους και αφίσες, ενώ το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης έχει κυκλοφορήσει σειρές με οικονομικά προϊόντα στο πωλητήριό του και διατηρεί τις τιμές στα υπόλοιπα είδη στα επίπεδα του 2008.

Στη Θεσσαλονίκη

Σταθερή τη χαμηλή τιμή του εισιτηρίου (4 και 2 ευρώ το μειωμένο) αποφάσισε να κρατήσει το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, όμως λόγω της κρίσης μείωσε κατά μία τις ημέρες λειτουργίας του. Ενώ δε μέχρι πέρυσι έκλεινε για το καλοκαίρι μόνο για 15 ημέρες, φέτος παρέμεινε κλειστό ολόκληρο τον Αύγουστο και ξεκίνησε τη νέα σεζόν με λειτουργία από Τετάρτη έως Κυριακή (πέρυσι λειτουργούσε από Τρίτη έως Κυριακή). Δρομολογείται δε, στο πλαίσιο της κρίσης, και η συνένωση του Μακεδονικού (στις εγκαταστάσεις ΔΕΘ) με το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Μονή Λαζαριστών και Λιμάνι). Σταθερή διατηρεί την —επίσης χαμηλή— τιμή του εισιτηρίου εισόδου στους χώρους του και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης, αλλά τα διαφαινόμενα προβλήματα επιχειρεί να τα αντιμετωπίσει με την εφαρμογή δωρεάν εισόδου όλες τις πρώτες Κυριακές κάθε μήνα. Αλλά και με κοινό (μειωμένο) εισιτήριο για δύο μουσεία: το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και το Αρχαιολογικό, με κόστος του κοινού εισιτηρίου 8 ευρώ (αντί για 10, ήτοι 6 και 4 ευρώ, που θα στοίχιζαν τα δύο χωριστά).