Είναι μήνες τώρα, σχεδόν χρόνος, που όλοι περίμεναν να ξεσπάσει κάτι στον χώρο των μουσείων. Οι κλειστές αίθουσες πέρυσι εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού και κονδυλίων, και μάλιστα σε μεγάλα μουσεία της πρωτεύουσας, μας προετοίμαζαν για πιο δύσκολες ημέρες.

Και να που πριν μπει καλά-καλά ο Σεπτέμβριος, το Μουσείο Μπενάκη έκανε την αρχή προσπαθώντας να αντιμετωπίσει χωρίς να κρύψει το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται, ανακοινώνοντας το νέο ωράριο λειτουργίας του με πολλές περικοπές. Έτσι το κτίριο της Πειραιώς που μας βομβάρδιζε επί δύο χρόνια με αμέτρητες δράσεις στην προσπάθειά του να προσελκύσει περισσότερο κοινό, περιορίζεται σε τέσσερις μόνο ημέρες λειτουργίας ενώ θα είναι κλειστό -όπως σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση- όλο τον Αύγουστο. Το κεντρικό της οδού Κουμπάρη θα κλείνει για δυο ημέρες αντί για μία, το καινούργιο, η Πινακοθήκη Γκίκα ξεκινάει κι αυτό με περικοπές κ.ο.κ.

Το πρόβλημα είναι γενικό

Αυτά είναι μόνο η αρχή. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το Μουσείο Μπενάκη. Όλα τα μουσεία της χώρας, ιδιωτικά ή δημόσια, αντιμετωπίζουν προβλήματα, τα οποία ελλείψει χορηγών όλο και πιο δύσκολα κρύβονται. Τα δημόσια συνήθως είναι τα πρώτα θύματα της κρίσης. Τον περυσινό χειμώνα, για παράδειγμα, έμοιαζαν να μπαλώνουν την εικόνα τους, για να μη φανερώσουν το μέγεθος της γύμνιάς τους. Πολλά ανοιγόκλειναν τις αίθουσές τους, ενώ άλλα, ειδικά της περιφέρειας, δεν κρατούσαν ούτε τα προσχήματα. «Πότε θα έρθετε, ποια ημέρα, να σας περιμένουμε», ρωτούσε ένας και μοναδικός φύλακας σε κάποιο από τα μουσεία του Αιγαίου (σε παλιότερο ρεπορτάζ), ενώ σε άλλες περιπτώσεις έμεναν κλειστά.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι επί χρόνια χτίζαμε μουσεία όχι γιατί τα χρειαζόμασταν παντού, αλλά γιατί κάποια απ’ αυτά τα υποσχέθηκαν οι εκάστοτε υπουργοί σε τοπικούς κομματάρχες. Έπειτα, όταν εμφανίζονταν τα πρώτα σύννεφα, μετέθεταν την ευθύνη: «μα να αφήσουμε να χαθούν τα κοινοτικά χρήματα;» και ύστερα αφού έκοβαν τις κορδέλες, παραδέχονταν πως δεν έγιναν μελέτες βιωσιμότητας.

Παράταση ζωής. Αυτό δίνουμε στα περισσότερα μουσεία της χώρας, στα οποία —πρέπει να το παραδεχτούμε— δεν πάει η πλειοψηφία των Ελλήνων. Αυτό που συνέβη στο Μπενάκη δεν έγινε σε οποιοδήποτε μουσείο αλλά σε ένα που είχε πάντα την έγνοια να γίνεται καλύτερο με τις εκθέσεις του, είτε αυτές αφορούσαν τον κλασικό πολιτισμό είτε τη σύγχρονη κουλτούρα. Δείχνει τι είδους άμυνες δεν έχουμε απέναντι στην κρίση.

Γιατί άμυνες δεν είναι να έχουμε ένα οργανωμένο σφιχτό Δημόσιο, αλλά να έχουμε νοιαστεί και για μια παιδεία τέτοια που να στηρίζει τον πολιτισμό. Το κράτος δυστυχώς δεν μερίμνησε εγκαίρως να κάνει τα μουσεία μέρος της καθημερινότητας των πολιτών του.