Η Χίος τιμά τον δάσκαλο του Γένους και ιστορικό της τέκνο Αδαμάντιο Κοραή: Το επτάτομο έργο του μεγάλου Έλληνα διαφωτιστή της Επανάστασης του 21 με τίτλο «Άτακτα» εκδόθηκε από τον ντόπιο εκδοτικό οίκο «Άλφα Πι» σε επιμέλεια του Χιώτη ομότιμου Καθηγητή της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Στέργιου Φασουλάκη, ο οποίος έκανε την παρουσίαση σε πρόσφατη εκδήλωση στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του νησιού .

Το έργο αυτό που, εδώ και πολλά χρόνια ήταν δυσεύρετο, παραδίδεται ολοκληρωμένο στο ελληνικό κοινό με χορηγό την κυρία Ματρώνα Ξυλά- Έγκον, η οποία θα διαθέσει τα έσοδα από τις πωλήσεις στη Βιβλιοθήκη «Κοραής», εκεί όπου φυλάσσονται τα πολύτιμα βιβλία του μεγάλου Έλληνα, Χιώτη την καταγωγή.

Ο πρώτος τόμος περιέχει δύο ποιήματα του Θεόδωρου του Προδρόμου με μακροσκελείς σημειώσεις και πέντε πίνακες που αποδεικνύουν τη γλωσσολογική γεφύρωση του Αρχαίου Ελληνισμού με το Νέο Ελληνισμό, καταδεικνύοντας την εθνική συγγένεια και συνέχεια. Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει γλωσσογραφικής ύλης δοκίμιο και το πρώτο μέρος του νεοελληνικού λεξικού που συνέταξε ο μέγας αυτός λόγιος. Ο τρίτος τόμος αποτελείται από στοιχεία ιστορίας της αρχαίας Χίου για να δείξει την συνεισφορά του νησιού στον πολιτισμό γεγονός που άξιζε την ελευθερία της και όχι την Οθωμανική δουλεία . Επίσης, μετάφραση της Καινής Διαθήκης και διάλογο περί του εν Ιεροσολύμοις Αγίου Φωτός. Οι υπόλοιποι τόμοι περιλαμβάνουν το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο μέρος του νεοελληνικού λεξικού, ενώ ο τελευταίος περιέχει πίνακες και ευρετήρια του Φ.Φουρναράκη, συνεργάτη του Κοραή.

Στην έκδοση προστέθηκαν όλες οι ιδιόχειρες σημειώσεις του Κοραή, κι έτσι η συλλογή γίνεται πλουσιότερη από την αρχική του 1828- 1835.

«Ο Κοραής ήταν περισσότερο νεοελληνιστής απ’ ότι κλασικός φιλόλογος» υπογράμμισε στην παρουσίαση του έργου ο καθηγητής Στέργιος Φασουλάκης. Και συνέχισε : «Ξεκίνησε ως κλασικός φιλόλογος, αλλά τόσο η Γαλλική επανάσταση του 1789 όσο και η Ελληνική του 1821 τον έστρεψαν από τη στέρεη βάση της κλασικής φιλολογίας στην έρευνα και την οργάνωση του νέου Ελληνισμού. Σε αυτή του την ιδιότητα εντάσσεται η σύνταξη του Νεοελληνικού Λεξικού, το οποίο καταλαμβάνει τα μισά Άτακτα. Ο Κοραής για κάθε λέξη- λήμμα που καταχωρίζει στο Λεξικό του, αναζητά την ετυμολογία της, τις σημασίες της, την τοπική της χρήση, την παρόμοια της στη γαλλική γλώσσα και τη συσχετίζει με τα αντίστοιχα νοήματα των κλασικών αλλά και των ανατολικών γλωσσών, δηλαδή των Εβραϊκών, των Αραβικών και των Τουρκικών».

Ουσιαστικά, τονίζει ο καθηγητής, είναι το πρώτο συστηματικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας.

Παραστατική η αφήγηση του Κοραή στα Προλεγόμενα όπου εξηγεί με ταπεινότητα γιατί έβγαλε τα βιβλία και γιατί τους έδωσε αυτόν τον τίτλο: «Είς την βιβλιοθήκην μου ευρίσκοντο σκορπισμένα πολλά διαφόρου ύλης σημειώματα, άλλα εις τετράδια, και άλλα είς απλά χαρτίου φύλλα. Γραμμένα εις ιδίαν μου χρήσιν παρέργως, ως ό καιρός μ΄εσυγχώρει, και δια τούτο ανάξια να κοινωνηθώσιν είς κανέναν, και αναξιώτερα να δημοσιευθώσιν δια τύπων…» . Και παρακάτω εξηγεί πως ο τίτλος αναφέρεται στο αταξινόμητο του είδους, δανειζόμενος την επιγραφή από τα Άτακτα του Φιλητά.

Ο Κοραής όταν άρχισε να πρωτοδημοσιεύει του τόμους ήταν 80 ετών και, συναισθανόμενος ότι δεν θα ζει για να το δει ολοκληρωμένο το έργο αποφάσισε να το δημοσιεύσει σε ημιεπεξεργασμένη μορφή. Πράγματι,πέθανε πριν ολοκληρωθεί η πλήρης έκδοσή του. Σήμερα η επιθυμία του γίνεται πραγματικότητα μέσα από τον τοπικό εκδοτικό οίκο Αντώνη και Γιάννη Παληού.

Αρχίζοντας ο αναγνώστης την μελέτη του Α΄τόμου εντυπωσιάζεται από το ανατρεπτικό Κοραϊκό πνεύμα. Προλογίζοντας τα Πτωχοπροδρομικά ποιήματα περνάει «γενεές δεκατέσσερις» το φεουδαρχικό κατεστημένο των Δεσποτάδων και των Αυτοκρατόρων της πρώιμης Βυζαντινής περιόδου: «Η τρυφή της αυλής δεν ήτον εύρημα του Μανουήλ Κομνηνού. Προ πολλού οι αυτοκράτορες, μιμούμενοι τους Πέρσας και τους Πάρθους, την είχαν καταστήσει αληθώς Ασιανή αυλήν, έως και να την γεμίσωσιν πλήθος ευνούχων, εκ των οποίων πολλοί και υπερίσχυσαν, ώστε να κυβερνώσιν και τον βασιλέα». Κατακεραυνώνει τη διαπλοκή θρησκευτικής και πολιτικής εξουσίας μιλώντας για «ιερωμένους που κατεπλούτισαν οι αυτοκράτορες και τους κατεστόλισαν με τίτλους και προνόμια ως μόνους ικανούς να διδάσκωσι τον απέδευτον λαόν την εις τους δεσπότας τυφλήν υποταγήν». Αναφέρεται στην «ηλίθια θεοβλάβεια των κοσμικών» που προσκυνούν τους αυτοαναγορευόμενους … Μεγάλους της Εκκλησίας. Στηλιτεύει «την διαστροφή των ιερωμένων και των μοναχών».Αποκαλύπτει «συνωμοσίες, φατρίες και αρπαγές γυναικών» και μιλάει για «λαοπλανικά της Ανατολικής εκκλησίας εφευρήματα».

Όντως… Άτακτα.