Μετά την ανακοίνωση της επιστροφής των ιστορικών πλακιδίων «ιζνίκ» του τζαμιού του Σινάν Πασά στην πόλη Μπόρσα, ο υπουργός πολιτισμού και τουρισμού της Τουρκίας Ερτογρούλ Γκιουνάι δηλώνει ότι μέσα σε ένα μήνα θα αποκαλύψει και άλλο αντικείμενο. «Είναι κάτι διαφορετικό», αναφέρει.

Στις 13 Αυγούστου, ο κ. Γκιουνάι είχε ανακοινώσει την επιστροφή των, προ δεκαετίας κλεμμένων από το τζαμί του Σινάν Πασά, πλακιδίων «ιζνίκ» που χρονολογούνται τον 16ο αι. Δήλωσε επίσης ότι θα έδινε περισσότερα καλά νέα για ένα σημαντικό τούρκικο αντικείμενο μέσα στον επόμενο μήνα. «Αυτή τη φορά δεν είναι γλυπτό ή πλακίδιο αλλά κάτι άλλο».

Σύμφωνα με δηλώσεις του, ο ιστορικός πλούτος της Τουρκίας είναι ατελείωτος αλλά δυστυχώς η αξία του δεν εκτιμήθηκε αρκετά κατά το παρελθόν, με αποτέλεσμα τουρκικά αντικείμενα ιστορίας και πολιτισμού να φύγουν στο εξωτερικό με δύο τρόπους.

«Στο τέλος του 19ου αι. , πριν γνωρίσουμε την ιστορική και πολιτισμική τους αξία, ξένοι και διπλωμάτες λάμβαναν επιτύμβιες στήλες της Ρωμαϊκής, Βυζαντινής, Σελτζουκικής και Οθωμανικής περιόδου και τις μετέφεραν στη χώρα τους στις αποσκευές τους. Μετά, οι Ευρωπαίοι είπαν “ας διενεργήσουμε ανασκαφές και ας πάρουμε τα μισά από τα αντικείμενα που βρίσκουμε”. Πήραν τα σπουδαιότερα αντικείμενα και άφησαν στην Τουρκία τα υπόλοιπα.».

Είπε επίσης ότι διεθνείς κανονισμοί δεν επέτρεπαν στην Τουρκία να ζητήσει πίσω τα αντικείμενα αυτά καθώς οι παραπάνω μέθοδοι ήταν νόμιμες. «Υπάρχουν όμως και αντικείμενα που ήταν φανερά κλεμμένα. Τοποθετούνταν σε βαλίτσες και έφευγαν παράνομα. Υπάρχουν αποθήκες κλεμμένων αντικειμένων στα τελωνεία μας. Για παράδειγμα, αν πάει κανείς στο Εντιρνέ (Αδριανούπολη), βλέπει ότι τα αντικείμενα που κρατήθηκαν από τους τελωνειακούς σχεδόν γεμίζουν δωμάτιο. Έτσι, όταν προσδιορίσουμε ένα αντικείμενο ως κλεμμένο σε ένα μουσείο, μια συλλογή ή έναν οίκο δημοπρασιών, απαιτούμε αρχικά την επιστροφή του λέγοντας: “Αυτό είναι κλεμμένο. Δώστε το σ ‘ εμάς πρώτα και μετά θα συνεργαστούμε με το μουσείο σας. Διαφορετικά δεν θα διατηρήσουμε πολιτιστικές και τυπικές σχέσεις μαζί σας γιατί αυτό καταστρέφει τον αυτοσεβασμό μας”».

Ο κ. Γκιουνάι είπε ότι υπήρχαν πολλά αντικείμενα όπως τα πλακίδια «ιζνίκ» στα χέρια δυτικών μουσείων και συλλεκτών καθώς και ότι υπήρξαν προβλήματα στη διεκδίκησή τους: «Πολλοί άνθρωποι με συνείδηση υποστηρίζουν την εκστρατεία μας αλλά δυστυχώς κάποιοι οργανισμοί, άνθρωποι, μουσεία και συλλέκτες που έχουν ένα πορτοφόλι στη θέση της συνείδησής τους, αποτελούν μια ομάδα που μας αντιτίθεται». Αναφέρει ότι κάποτε διαβάζει άρθρα που κριτικάρουν την εκστρατεία του σε αμερικανικά, βρετανικά και γερμανικά περιοδικά, αν και υπάρχουν και φορείς που εθελοντικά επιστρέφουν αντικείμενα στην Τουρκία. «Υπάρχει μια θετική ατμόσφαιρα που δημιουργεί η εκστρατεία μας στην Τουρκία και τον κόσμο. Όταν επισκέπτομαι την Πολωνία, την Ελλάδα ή κάποια χώρα της Εγγύς Ανατολής, καλωσορίζουν την εκστρατεία μας με ενθουσιασμό γιατί έχουν το ίδιο πρόβλημα. Δημιουργούμε νέα πρωτόκολλα συνεργασίας με τους υπουργούς πολιτισμού των χωρών αυτών».

Ένα παζλ από πλακίδια «ιζνίκ»

Για τα πλακίδια «ιζνίκ» ο υπουργός δήλωσε ότι είχαν κλαπεί σε τρεις διαφορετικές ημερομηνίες, το 1998, το 2001 και το 2002. Είπε ότι τα τμήματα έφτασαν από το Ηνωμένο Βασίλειο και όλα τα τμήματα ταίριασαν μαζί μετά από ασταμάτητη εργασία. « Ένας συνεργάτης μού είπε ότι θα μπορούσε να αναλάβει την οικονομική υποχρέωση για την επιστροφή των πλακιδίων αλλά μας ζήτησε να αναλάβουμε την υποχρέωση να τα φέρουμε πίσω. Με μεγάλη ευχαρίστηση ακολούθησα όλη τη διαδικασία. Στο τέλος επιφόρτισαν το σύμβουλό μας για τον πολιτισμό και τον τουρισμό, ο οποίος και τα πήρε από μια περιοχή τρεις ή τέσσερις ώρες μακριά από το Λονδίνο. Ως κλεμμένα, φυλάσσονταν σε αποθήκη. Παραδόθηκαν σε δύο ατσάλινες αποσκευές. Αμέσως ήρθαμε σε επαφή με τον πρέσβη και μας προμήθευσε με διπλωματικό σάκο. Οι συνεργάτες μας περίμεναν το αεροπλάνο μέχρι τις 4.00 το πρωί. Όταν ανοίγαμε τις αποσκευές, τα κομμάτια ήταν σαν παζλ.».

Ειδικοί συντηρητές από τα μουσεία Ανατολικών Πολιτισμών, Εθνογραφίας και το Μουσείο της Κωνσταντινούπολης αποκατέστησαν τα τμήματα μετά από μερικές ημέρες. «Τώρα εκτίθενται στο Μουσείο Εθνογραφίας της Άγκυρας. Ίσως το εκθέσουμε στο Μουσείο Τουρκικών και Ισλαμικών Τεχνών αργότερα. Σκέφτομαι να βάλουμε ένα αντίγραφο και στο Γενισεχίρ της Μπόρσα αλλά τα αυθεντικά πλακίδια πρέπει να μείνουν σε μουσείο για προστασία». Προσθέτει επίσης ότι οι επισκέπτες θα λαμβάνουν ένα έγγραφο με την ιστορία και τη φωτογραφία του ευρήματος.