Τα νομίσματα διακρίνονται ένα προς ένα, μαζί και οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες που φέρουν στις όψεις τους. Παρ’ όλα αυτά, ο θησαυρός νομισμάτων εξακολουθεί να είναι μια άμορφη μάζα νομισμάτων, που για να αποκολληθούν μεταξύ τους θα απαιτούνταν μήνες ολόκληροι δουλειάς. Οι Βρετανοί αρχαιολόγοι έλυσαν το πρόβλημα. Και με τη βοήθεια ενός αξονικού τομογράφου κατέληξαν σύντομα σε συμπεράσματα.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον χρησιμοποιούν τον αξονικό τομογράφο για να ερευνήσουν νομισματικούς θησαυρούς που ήρθαν στο φως στη Μεγάλη Βρετανία. Σε συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο φιλοδοξούν να αναπτύξουν μια μέθοδο που θα επιτρέπει στους αρχαιολόγους να μελετούν αρχαιολογικά ευρήματα ακόμη και στην περίπτωση που αυτά δεν έχουν αποκαλυφθεί πλήρως.

Οι ερευνητές χρησιμοποιούν ακτίνες Χ στις δοκιμαστικές αναλύσεις τους. Όπως και στις αξονικές τομογραφίες της Ιατρικής, η πηγή των ακτίνων Χ περιστρέφεται. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, προκύπτουν χιλιάδες δισδιάστατες λήψεις, οι οποίες στον υπολογιστή μετατρέπονται σε τρισδιάστατες εικόνες.

Η διαδικασία αυτή φαίνεται ξεκάθαρα στο παράδειγμα του νομισματικού θησαυρού από το Γιόρκσαϊρ, ο οποίος χρονολογείται στον 2ο αι. μ.Χ. Τα ρωμαϊκά νομίσματα βρέθηκαν μέσα σε ένα αγγείο. Μέσω της σάρωσης διακρίνονται οι επιγραφές σε ορισμένα από τα νομίσματα, και εν μέρει και τα πορτρέτα Ρωμαίων ηγεμόνων. Με βάση τις εικόνες, οι αρχαιολόγοι ταύτισαν τα νομίσματα. Ύστερα αποκάλυψαν το θησαυρό με τις παραδοσιακές μεθόδους για να ελέγξουν αν η αξονική τομογραφία έδειξε τα σωστά αποτελέσματα.

«Το να ανασκάψεις και να καθαρίσεις ένα και μόνο νόμισμα μπορεί να διαρκέσει ώρες, ακόμα και μέρες» λέει ο Graeme Earl, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον. «Η συγκεκριμένη τεχνολογία μάς δίνει τη δυνατότητα να τα μελετήσουμε γρήγορα και να τα ταυτίσουμε».

Η μέθοδος δεν περιορίζεται όμως μόνο σε νομίσματα. Οι ερευνητές τη χρησιμοποίησαν, για παράδειγμα, και σε ένα τεφροδόχο αγγείο, το οποίο εκτός από εννέα νομίσματα (που είχαν κοπεί το 282 μ.Χ.) περιέχει και θραύσματα οστών. Η έρευνα του περιεχομένου του αγγείου με τις παραδοσιακές μεθόδους θα χρειαζόταν μήνες.

Οι ειδικοί στο Σαουθάμπτον δεν είναι φυσικά οι μόνοι ερευνητές που με τη βοήθεια αναλύσεων μέσω ακτίνων Χ καθιστούν ορατό ό,τι είναι αόρατο διά γυμνού οφθαλμού. Έτσι, οι επιστήμονες του Deutsches Elektronen-Synchrotron ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι ανακάλυψαν σε μια νεκρή φύση του Βαν Γκογκ το σχέδιο δύο παλαιστών.