Ευτυχία Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου, Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη, Χαράλαμπος Μπακιρτζής, Ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης, 4ος-14ος αιώνας, εκδ. Καπόν, Αθήνα 2012, 360 σελ.
ΙSBN: 978-960-6878-10-7
Tα εντοίχια βυζαντινά ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης είναι αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης με μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική σημασία. Δεν έχουν τύχει όμως ανάλογης προβολής και προσοχής ώστε να γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό και στους μελετητές. Παλιές φωτογραφίες ακόμη αναπαράγονται και χρησιμοποιούνται.
Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο στις αρχές του 20ού αι. η Θεσσαλονίκη βρισκόταν στο επίκεντρο των πολεμικών επιχειρήσεων και πολιτικών ζυμώσεων. Την εποχή αυτή υπήρξε έντονο διεθνές επιστημονικό ενδιαφέρον για τα βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης. Μετά το τέλος των πολέμων και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (1912) η πόλη δεν έχει να επιδείξει σημαντική εκδοτική προβολή των μνημείων της πλην της συστηματικής προστασίας τους.
Οι συγγραφείς του βιβλίου υπήρξαν από το 1976 και για σαράντα κατά σειρά χρόνια οι Έφοροι Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Μετά τους σεισμούς του 1978 και με την οικονομική ενίσχυση εθνικών και ευρωπαϊκών κονδυλίων διηύθυναν τη στερέωση, συντήρηση και παρουσίαση των ψηφιδωτών μαζί με τους συνεργάτες τους αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες και συντηρητές της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης. Οι έρευνες που έγιναν προσέφεραν νέα στοιχεία και περισσότερες γνώσεις για τα εντοίχια ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης δίνοντας τη δυνατότητα στους επιστήμονες να μελετήσουν και στους φιλίστορες και φιλότεχνους να χαρούν τα μνημειακά αυτά έργα βυζαντινής τέχνης.
Με το βιβλίο αυτό οι συγγραφείς αποδίδουν όσα κέρδισαν από την πολύχρονη επαφή τους με τον θαυμαστό κόσμο των ψηφιδωτών και οι εκδόσεις Καπόν εξασφαλίζουν την εκδοτική ποιότητα με λαμπρές φωτογραφίες και πρωτότυπα σχέδια που οφείλει να έχει μία ελληνική έκδοση για τα εντοίχια βυζαντινά ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης.
Η έκδοση φιλοδοξεί να καλύψει ένα σημαντικό κενό της σχετικής με το θέμα βιβλιογραφίας, καθώς δεν υπάρχουν σύγχρονες δημοσιεύσεις των ψηφιδωτών των μεγάλων βυζαντινών μνημείων της Θεσσαλονίκης που να καλύπτουν τις ανάγκες του αναγνώστη, ειδικού ή μη. Ο σωζόμενος ψηφιδωτός διάκοσμος της Ροτόντας, του Οσίου Δαβίδ, της Αγίας Σοφίας και των Αγίων Αποστόλων, καθώς και των βασιλικών του Αγίου Δημητρίου και της Αχειροποιήτου παρουσιάζεται με πλούσια, άριστης ποιότητας, εικονογράφηση και με κείμενα που στοχεύουν να αναδείξουν τις αισθητικές αξίες των μνημείων.
Συγγραφείς: Χαράλαμπος Μπακιρτζής (Επίτιμος Έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης), Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη (Ομότιμη Καθηγήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), Ευτυχία Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου (Επίτιμος Έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης).
