Το ζήτημα της διακίνησης πολιτιστικών αγαθών βρίσκεται την εποχή αυτή στο προσκήνιο των διεθνών εξελίξεων, καθώς παρατηρείται αλλαγή στη νοοτροπία απόκτησης και διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, τόσα από τα μουσεία, τους οίκους δημοπρασιών και τους εμπόρους, όσο και των αγοραστών/συλλεκτών αρχαιοτήτων και έργων τέχνης σχετικά με την προέλευση των πολιτιστικών αυτών αγαθών.
Το άκρως επίκαιρο αυτό θέμα θα εξεταστεί στο διεθνές νομικό συνέδριο που διοργανώνει η Ελληνική Εταιρία Δικαίου Αρχαιοτήτων και θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 19 Μαΐου 2012 στο Μουσείο της Ακρόπολης υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, με την υποστήριξη του Ελβετικού Υπουργείου Πολιτισμού και σε συνεργασία με το γερμανικό Ινστιτούτο για το Δίκαιο και την Τέχνη (IFKUR). Τίτλος του «Η Διεθνής και ευρωπαϊκή διακίνηση πολιτιστικών αγαθών: Σύγχρονες τάσεις – θεσμικές μεταρρυθμίσεις. Ελλάδα, Ελβετία, Γερμανία, Αυστρία».
«Είναι ένα συνέδριο σταθμός» λέει η κυρία Ήρα Καλιαμπέτσου, δικηγόρος και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Δικαίου Αρχαιοτήτων. «Χαιρόμαστε ιδιαίτερα που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα αυτό το συνέδριο, το πρώτο του είδους του στην Ελλάδα. Είναι συμβολικό γεγονός και καθόλου τυχαίο ότι η Αθήνα, τόσο πλούσια σε πολιτιστική κληρονομιά, θα είναι ο πρώτος σταθμός σε μία σειρά συναντήσεων που θα ακολουθήσουν με το ίδιο θέμα. Μετά την Αθήνα, οι περισσότεροι ομιλητές θα βρεθούν και πάλι στο Παρίσι στις συνδιασκέψεις της UNESCO και UNIDROIT». Και προσθέτει: «Είναι άμεση ανάγκη να αναθεωρηθεί το νομικό πλαίσιο της διασυνοριακής διακίνησης πολιτιστικών αγαθών. Η σημερινή κατάσταση, με ασαφείς νόμους και τυχαία εφαρμογή, δεν μπορεί να συνεχιστεί. Το συνέδριο έχει ως στόχο να αποσαφηνίσει μια σύνθετη εικόνα».
Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η διεθνής κοινότητα, μέσω της UNESCO, συζητούν την ανάγκη άμεσης μεταρρύθμισης του νομικού πλαισίου που αφορά στη διεθνή διακίνηση πολιτιστικών αγαθών. Στην Ελλάδα το θλιβερό γεγονός των κλοπών στα μουσεία καθιστά το θέμα ιδιαίτερα επίκαιρο καθώς τα κλοπιμαία πολιτιστικά αγαθά διοχετεύονται πρωτίστως στο εξωτερικό.
Το συνέδριο πραγματοποιείται σε μια περίοδο κρίσιμη όσον αφορά τη συζήτηση και τον προσδιορισμό των αναγκαίων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών από την κλοπή και την παράνομη διακίνησή τους: Στις 5 Μαρτίου 2012 ολοκληρώθηκε η δημόσια διαβούλευση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της οδηγίας που αφορά στην επιστροφή πολιτιστικών αγαθών. Τα αποτελέσματα της διαβούλευσης αυτής συζητιούνται τώρα. Όσον αφορά το διεθνές δίκαιο, στις 20 Ιουνίου 2012, μία δεκαετία μετά την τελευταία συνάντηση των κρατών μελών της σύμβασης της UNESCO του 1970, εκπρόσωποι των κρατών μελών θα συναντηθούν εκ νέου, με σκοπό την προσαρμογή της σύμβασης αυτής στις ανάγκες της σημερινής εποχής. Παράλληλα, μία ημέρα νωρίτερα, αντίστοιχου περιεχομένου σύσκεψη θα λάβει χώρα στην έδρα της UNESCO, με εκπροσώπους των μελών κρατών της σύμβασης της UNIDROIT του 1995 «περί των κλαπέντων ή παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών».
Οι χώρες που συμμετέχουν στο συνέδριο –Ελλάδα, Ελβετία, Γερμανία, Αυστρία– έχοντας διαφορετικό νομικό πλαίσιο αντιπροσωπεύουν τα κύρια νομικά συστήματα προστασίας πολιτιστικών αγαθών.
Το συνέδριο είναι ανοικτό στο κοινό. Απευθύνεται κυρίως σε αρχαιολόγους, δικηγόρους συνεργάτες μουσείων, στελέχη πολιτιστικών ιδρυμάτων, επιμελητές συλλογών, ιδιοκτήτες γκαλερί, συλλέκτες, καλλιτέχνες, ασφαλιστικές εταιρείες, εργαζόμενους του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, της αστυνομίας και των τελωνείων.
Η Ελληνική Εταιρία Δικαίου Αρχαιοτήτων (EEΔικΑ) –αστική μη κερδοσκοπική εταιρία– ιδρύθηκε το 2006 από νομικούς και αρχαιολόγους. Στις κύριες δράσεις της εντάσσεται η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης καθώς και η δημιουργία ενός διεπιστημονικού forum για το δίκαιο των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομιάς εν γένει. Σκοπός της ΕΕΔικΑ είναι να λειτουργεί ως επιστημονικός φορέας για τη διάδοση και την εξέλιξη του Δικαίου της Πολιτιστικής Κληρονομιάς καθώς και η παροχή σχετικής πληροφόρησης προς κάθε ενδιαφερόμενο. Στην ιστοσελίδα της EEΔικΑ (www.law-archaeology.gr) ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ενημερωθεί για τη σχετική νομοθεσία και νομολογία καθώς και για τις εξελίξεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
