Η Ελλάδα είναι μια χώρα που επισήμως τουλάχιστον, όσον αφορά την Πολιτεία, στηρίζει από την ίδρυση του ελληνικού κράτους την ταυτότητά της πάνω στους αρχαίους. Και όμως, μέχρι τώρα ποτέ δεν είχαν μεταφραστεί στη νεοελληνική τα Απαντα του Αριστοτέλη.

Παρότι σ’ αυτόν χρωστά η δυτική σκέψη τους όρους του παιχνιδιού «φιλοσοφία», ούτε τα αρμόδια υπουργεία, ούτε η Ακαδημία Αθηνών, ούτε ο εκδοτικός κόσμος ανέλαβαν ποτέ την ευθύνη και το κόστος αυτού του έργου που σε άλλες χώρες και γλώσσες έχει γίνει από τον 19ο αιώνα. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες ακόμη και σήμερα σ’ αυτόν βασίζουν τον τρόπο δουλειάς τους.

Είναι λοιπόν γεγονός θεμελιώδους σημασίας το ότι σήμερα η Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου (ΕΜΕΑ) μαζί με την αφρόκρεμα των Ελλήνων ειδικών κάνει πραγματικότητα το μεγαλόπνοο σχέδιο της πρώτης σχολιασμένης δίγλωσσης έκδοσης των έργων του Σταγειρίτη φιλοσόφου, η οποία χάρη στη γενναιόδωρη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος θα ολοκληρωθεί σε τρία χρόνια με 21 τόμους συν έναν ακόμη για το Αριστοτελικό Λεξικό.

Σε κάθε τόμο το αρχαίο κείμενο θα παρουσιάζεται αντικριστά με τη μετάφρασή του, με μια περίληψη πριν από κάθε ενότητα για το πώς το κάθε φιλοσοφικό επιχείρημα έχει συζητηθεί στη διεθνή θεωρία, με γλωσσάρι, και με υποσελίδιες ερμηνευτικές σημειώσεις που διευκολύνουν τον αναγνώστη στην παρακολούθηση και την κατανόηση της συλλογιστικής τού Αριστοτέλη.

Όλη αυτή η περιπέτεια έχει αρχίσει από το 2008. Και το πιο ενδιαφέρον είναι ότι παράλληλα με αυτήν «τρέχει» ένα τακτικό διαρκές σεμινάριο μιας εικοσαριάς αριστοτελιστών, που διασφαλίζει διπλά την επιστημονική εγκυρότητα της σειράς. Διότι εκεί συζητούνται όλες οι ατομικές μεταφράσεις σε σχέση και με την πιο πρόσφατη διεθνή βιβλιογραφία για την αποκατάσταση των αρχαίων κειμένων (που σε ορισμένα σημεία διορθώνονται εδώ) και για τα προβλήματα της ερμηνείας των αριστοτελικών όρων.

Η επιστημονική διεύθυνση της σειράς ανήκει πάντως στον Βασίλη Κάλφα και στον Παντελή Μπασάκο, καθηγητές στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Πάντειο και η έκδοση γίνεται από τη Νήσο με οργανωτικό υπεύθυνο τον κοινωνιολόγο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γεράσιμο Κουζέλη.

«Η έννοια του “δυτικού” ανθρώπου και η αντίληψή μας για τον ορθολογισμό παραπέμπει ευθέως στον Αριστοτέλη» επισήμανε στα «ΝΕΑ» ο Μάκης Κουζέλης. Και τόνισε πως «ο Αριστοτέλης είναι πιο καθοριστικός από τον Πλάτωνα σε ό,τι αφορά την ιστορία της Φιλοσοφίας, αλλά ο Πλάτωνας αναδείχθηκε στον κατ’ εξοχήν φιλόσοφο της ελληνοχριστιανικής παιδείας επειδή μπορεί πιο εύκολα να αξιοποιηθεί ιδεολογικά».

Η διείσδυση ωστόσο του Αριστοτέλη στην καθημερινή σκέψη είναι εντυπωσιακή. Ο Παντελής Μπασάκος σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «όπως η Apple εισήγαγε στη ζωή μας το “ποντίκι”, έτσι και ο Αριστοτέλης εισήγαγε το “πρόβλημα”. Πριν από τον Σταγειρίτη, η λέξη σήμαινε κατά κυριολεξία “δικράνι”. Εκείνος τη χρησιμοποίησε ως έννοια, για να αποδώσει το τι συμβαίνει σε μια διαλεκτική συζήτηση όταν τίθεται ένα δίλημμα όπου ό,τι και να επιλέξει ο συνομιλητής θα τον οδηγήσει σε αντίφαση».