Μπλε βαθύ, σαν το χρώμα της Μεσογείου όπου μέσα της πλέει το «χρυσοπράσινο φύλλο». Ή μήπως σαν το χρώμα του ουρανού λίγο πριν γίνει η Μεγάλη Έκρηξη (The Βig Bang) που την προίκισε με πλούσια κοιτάσματα χαλκού; Όπως και να έχει, μέσα σε αυτό το βαθύ μπλε έχουν τυλιχθεί οι θησαυροί από τη γη της Κύπρου, ευρήματα σπάνια και πολλά εξ αυτών μοναδικά —όλα τους από τη συλλογή Θάνου Ζιντίλη— που το καθένα τους γράφει και μια διαφορετική σελίδα στην Ιστορία του νησιού. Και που τώρα πλέον ετοιμάζονται να υποδεχθούν το κοινό στον ανακαινισμένο τρίτο όροφο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης σε μια έκθεση που, όπως υποστηρίζουν οι διοργανωτές, είναι πρωτοποριακή σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τίποτα δεν θυμίζει την έκθεση της συλλογής —που θεωρείται η δεύτερη σε μέγεθος και ευρύτητα υλικού και διαθέτει μοναδικά αντικείμενα που δεν συναντά κάποιος ούτε σε μεγάλα μουσεία όπως το Μητροπολιτικό στη Νέα Υόρκη ούτε καν στην Κύπρο— όπως είχε πρωτοπαρουσιαστεί το 2004 στην Αθήνα, όταν ο Κύπριος επιχειρηματίας και συλλέκτης δάνεισε για 25 χρόνια σχεδόν τα μισά από τα 1.400 κομμάτια της συλλογής του στο ελληνικό μουσείο.

Νέες προθήκες και χαμηλά φώτα, οθόνες αφής με πλήθος πληροφοριών, εφαρμογές που επιτρέπουν στον επισκέπτη να γράφει το όνομά του στην κυπρομινωική γραφή, διαδραστικά τραπέζια στα οποία μπορούν ταυτοχρόνως έξι άνθρωποι να παίξουν ακολουθώντας πλοία διαφόρων εποχών που ταξιδεύουν στη Μεσόγειο και να «βομβαρδίσουν» τους αντιπάλους τους με πληροφορίες είναι μερικές μόνο από τις πινελιές που συνθέτουν τη νέα έκθεση.

Όσοι πάλι δεν παρασύρονται από τις Σειρήνες της τεχνολογίας μέσα στην αίθουσα που ώς τώρα φιλοξενούσε και την αίθουσα διαλέξεων και τη συλλογή Ζιντίλη θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν σπάνιους θησαυρούς της κυπριακής τέχνης και μάρτυρες της ζωής στο νησί όπου γεννήθηκε η Αφροδίτη από το 4000 π.Χ. έως και τον 14ο αι. μ.Χ.: από το περίφημο και ασυνήθιστο ειδώλιο —γνωστό ως ειδώλιο Ζιντίλη— το οποίο χρησιμοποιούνταν σε τελετουργίες γονιμότητας το 3900 π.Χ. έως τα επτά σανιδόμορφα ειδώλια που χρονολογούνται περί το 1900 π.Χ. και όμοιά τους δεν υπάρχουν σε καμιά συλλογή, τα οποία πιθανόν να αποτελούσαν σήματα τάφων ή αναθήματα. Από τα εντυπωσιακά αγγεία που παρουσιάζουν σχεδόν όλους τους ρυθμούς της κεραμικής στην Κύπρο την εποχή του Χαλκού και συνεχίζουν στα ιστορικά χρόνια μέχρι αντικείμενα που μαρτυρούν πτυχές της καθημερινής ζωής, όπως το πήλινο σφονδύλι με το μεταλλικό αδράχτι πάνω στο οποίο σώζονται ίχνη από μάλλινο νήμα ηλικίας 4.000 ετών.

Οπωσδήποτε πρέπει να σταθείτε στη χάλκινη φιάλη —μπολ— που έχει χαραγμένα σύμβολα της κυπρομινωικής γραφής (12ος αι. π.Χ.)· πιθανόν να πρόκειται για το όνομα του ιδιοκτήτη της. Ανάμεσα στα αρωματοδοχεία —υπάρχουν πολλά στην Κύπρο που βρίθουν βοτάνων— ξεχωρίζει ένα που μοιάζει με μίσχο παπαρούνας και χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά οπίου (1600-1450 π.Χ.). Όσο για τα πολύτιμα κοσμήματα; Προσέξτε ότι πολλά έχουν φιλοτεχνηθεί με τη διάτρητη τεχνική καθώς δεν υπήρχαν μεγάλες ποσότητες χρυσού στην Κύπρο —σε αντίθεση με τον χαλκό— και οι χρυσοχόοι επέλεγαν τεχνικές που δεν θα απαιτούσαν μεγάλη ποσότητα πρώτης ύλης. Προς το παρόν, το περιζήτητο περιδέραιο του 350 μ.Χ. —το οποίο θυμίζει τα κοσμήματα της αυτοκράτειρας Θεοδώρας— δεν θα το δείτε καθώς βρίσκεται στην έκθεση του Ωνασείου Ιδρύματος στη Νέα Υόρκη.

Πάθος με τα αρχαία από επτά ετών

Μέσα στις προθήκες που μιμούνται στη διάταξη το δαντελωτό των ακτών της Κύπρου, οι επιμελητές της έκθεσης Μαρία Τόλη, Μιμίκα Γιαννοπούλου και Νίκος Παπαδημητρίου υπό τις οδηγίες του διευθυντή του Μουσείου Νίκου Σταμπολίδη έχουν στήσει και μικρές θεματικές ενότητες που προσφέρουν στους επισκέπτες πληροφορίες σχετικά με τη λατρεία, τα ταφικά έθιμα, τη γραφή και την υφαντική στα ελληνικά και τα αγγλικά —δίγλωσσες είναι και οι διαδραστικές εφαρμογές—, υλικό που δεν θα είχε καταφέρει να παρουσιαστεί με νέο τρόπο αν δεν υπήρχε η χορηγία του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη. Και βεβαίως αν ο Θάνος Ζιντίλης δεν ανακάλυπτε το πάθος του για τη συλλογή αρχαιοτήτων σε ηλικία επτά ετών —όπως είχε αποκαλύψει σε παλαιότερη συνέντευξή του στα «Νέα»— όταν η μητέρα του φυτεύοντας τριανταφυλλιές στον κήπο του σπιτιού τους, στο χωριό Κλήρου έξω από τη Λευκωσία, σκάβοντας βρήκε ένα μικρό πήλινο αγαλματάκι.