Ένα διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα μελετά τις κρυφές πτυχές της ιστορίας του αρχαίου Ισραήλ μέσα από μια σειρά επιγραφών. Πρόκειται για αποσπάσματα κειμένων που περιλαμβάνουν τα πάντα, από μία λέξη μέχρι ένα ερωτικό ποίημα, έναν επιτάφιο, μια δήλωση, μια ερώτηση περί πίστης, κοινώς οτιδήποτε δεν εμφανίζεται σε βιβλίο ή χαραγμένο σε νόμισμα.

Η ιστορία συνήθως ερευνάται μέσα από τις μαρτυρίες βασιλέων και μεγάλων θρησκευτικών και στρατιωτικών αρχηγών και τα περισσότερα από αυτά που γνωρίζουμε για το παρελθόν προέρχονται από επίσημες πηγές, κείμενα δηλαδή που γράφτηκαν εξ ονόματος αυτών των ηγετών. Αυτό το νέο αρχείο, όμως, μας μιλά για τα ίχνη που άφησαν συνηθισμένοι άνθρωποι, οι κοινοί θνητοί που αποτελούσαν τους πληθυσμούς του παρελθόντος.

Αυτά τα κείμενα –σε τοίχους, στήλες, πέτρες, τάφους, δάπεδα ή ψηφιδωτά- είναι πολύτιμα εργαλεία για έναν ερευνητή, όπως εξηγεί ο καθηγητής Jonathan Price του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ (Τμήμα Κλασικών Σπουδών). Μαζί με συναδέλφους του από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο της Κολονίας συγγράφει ένα πολύτομο έργο στο οποίο παρουσιάζονται τα γραπτά κατάλοιπα των ζωών συνηθισμένων ανθρώπων στο Ισραήλ, αλλά και δίνονται σημαντικές πληροφορίες για την επαρχιακή διοίκηση και τους θρησκευτικούς θεσμούς, σε μια περίοδο που ξεκινά με τον Μ. Αλέξανδρο και τελειώνει με την ανάδυση του Ισλάμ (4ος π.Χ. αι. έως 7ος αι. μ.Χ.).

Τα… tweets της αρχαιότητας

Μέχρι τώρα δεν είχε ξαναγίνει ανάλογη προσπάθεια συγκέντρωσης επιγραφών σε μια πολύγλωσση έκδοση που καλύπτει διαφορετικές ιστορικές περιόδους (αντίστοιχες εκδόσεις επικεντρώνονταν σε συγκεκριμένους πολιτισμούς, θέματα ή γλώσσες). «Στην αρχαιότητα, το μέρος του κόσμου που σήμερα είναι το σύγχρονο Ισραήλ ήταν πολύγλωσσο, πολυπολιτισμικό και διακρινόταν για το υψηλό επίπεδο μόρφωσης του πληθυσμού του», λέει ο καθηγητής Price. Όταν η σειρά ολοκληρωθεί, θα περιλαμβάνει γύρω στις 13.000 εγγραφές σε περισσότερες από δέκα γλώσσες.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αναρίθμητες ώρες σε αποθήκες μουσείων, υπόγεια ναών, σπήλαια και αρχαιολογικούς χώρους. Οι ερευνητές μεταγράφουν τις επιγραφές επιτόπου και δεν χρησιμοποιούν ήδη υπάρχοντα σχέδια, φωτογραφίες ή αναπαραστάσεις. Έχουν δε ήδη βρει μεγάλο αριθμό αδημοσίευτων επιγραφών.

Οι περισσότερες από αυτές τις επιγραφές έχουν γραφεί από ανθρώπους, των οποίων τα ονόματα δεν αναφέρονται σε καμία άλλη πηγή. Οι πληροφορίες που αντλούν οι επιστήμονες από τα κείμενα αυτά αφορούν το τι πίστευε ο απλός κόσμος της εκάστοτε εποχής, ποιες γλώσσες μιλούσε, πώς ήταν οι σχέσεις ανάμεσα στις οικογένειες, ποια τα επαγγέλματα που ασκούσαν, με δυο λόγια αφορούν την καθημερινή ζωή.

Ο πρώτος τόμος που επικεντρώνεται στην Ιερουσαλήμ μέχρι και το τέλος του 1ου αι. μ.Χ. έχει ήδη εκδοθεί. Το πρόγραμμα έχει χρονικό ορίζοντα ως το 2017.