Το κύκλωμα χαρακτήριζε τα νομίσματα ανάλογα με το μέγεθος, την «καταγωγή» και τα πρόσωπα που απεικόνιζαν. Τι έκρυβαν οι λέξεις «ψαχτήρια», «ψαράδες» και «μπακαλιάροι.

«Κουμπιά» είναι τα μεγάλα νομίσματα, «φακές» ή «φασολάκια» τα μικρότερα. Λέξεις όπως «Θεσσαλάκια», «Λαρισάκια», «Σερράκια», «Κιλκισάκια» κ.ο.κ. προσδιορίζουν την περιοχή όπου βρέθηκαν, ενώ ανάλογα με το πρόσωπο που εικονίζεται στα νομίσματα, αναφέρονται ως «Φιλιππάκια» για τον Φίλιππο τον Β’, «Αλεξανδράκια» για τον Μέγα Αλέξανδρο κ.ά.

Το δίκτυο των αρχαιοκαπήλων που εξαρθρώθηκε στη Βόρεια Ελλάδα είχε αναπτύξει τη δική του αργκό και τα μέλη του χρησιμοποιούσαν κωδικοποιημένα μηνύματα για τις τηλεφωνικές τους συνεννοήσεις.

Ο 66χρονος «εγκέφαλος» του κυκλώματος, Π.Π., μιλούσε μόνο με τον πολύ στενό κύκλο των άμεσων συνεργατών του, ενώ αυτοί είχαν τις συνεννοήσεις με τα δεκάδες «ψαχτήρια» που αναζητούσαν αρχαιότητες σε 13 νομούς.

Η αναζήτηση αρχαίων με τους ανιχνευτές μετάλλου λεγόταν «ψάρεμα» και όταν κάποιο από τα μέλη του κυκλώματος πήγαινε σε συγκεκριμένο χώρο που του είχε υποδειχτεί, ενημέρωνε τους «υπαρχηγούς» αν έβρισκε εκεί άλλους «ψαράδες» (άλλους που ψάχνουν για αρχαία), κι αν ήταν κατάλληλος για «ψάρεμα». Ορισμένες φορές τα ευρήματα αναφέρονται και ως «ψάρια» και τα μεγάλης αξίας «μπακαλιάροι».

Η τηλεφωνική παρακολούθηση των μελών του δικτύου, που ξεκίνησε από το τυχαίο γεγονός της εξαφάνισης ενός 68χρονου στη Χαλκιδική, κράτησε τέσσερις μήνες. Τις τελευταίες εβδομάδες άλλαξαν ξαφνικά στάση και έπαυσαν να συνεννοούνται ακόμη και με κώδικες, κάτι που μαρτυρά πως είχαν ενδείξεις πως η αστυνομία βρισκόταν στα ίχνη τους. Οι συνομιλίες περιορίζονταν πλέον μόνο στον τόπο και στην ώρα του ραντεβού.

Πιο απρόσεκτος από όλους ήταν ο ίδιος ο αρχηγός, ο οποίος σε κάποιες συνομιλίες ακούγεται να παίρνει αψήφιστα τις προσπάθειες των συνομιλητών του να τον προειδοποιήσουν και συνεχίζει να μιλά αγωνιώντας να παραλάβει τα «Φιλιππάκια» για να τα διοχετεύσει στο εξωτερικό. Τα ταξίδια του είναι συνεχή, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις παίρνει μαζί και τη γυναίκα του «για ξεκάρφωμα», όπως αναφέρει σε κάποια από τις συνομιλίες.

Οι αστυνομικοί έχουν εντοπίσει μεγάλο αριθμό χρηματικών εμβασμάτων από το εξωτερικό με παραλήπτη τον ίδιο.

Ανατομία μιας σπείρας

Μέχρι σήμερα ο αριθμός των συλληφθέντων για συμμετοχή στο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας ανέρχεται σε 46. Το απόγευμα της Κυριακής συνελήφθη άλλο ένα άτομο στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης, ενώ χθες οι αστυνομικοί εντόπισαν και συνέλαβαν ένα ακόμη μέλος του δικτύου. Ο τελευταίος είχε συλληφθεί παλαιότερα στη Γερμανία, όταν κατά τη διάρκεια ελέγχου είχε βρεθεί να μεταφέρει αρχαία νομίσματα.

Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα με βαριές κατηγορίες που εκτός από αρχαιοκαπηλία αφορούν τη σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, «ξέπλυμα» μαύρου χρήματος, οπλοκατοχή κ.ά. και παραπέμφθηκαν στον ανακριτή, όπου θα απολογηθούν τμηματικά σήμερα και αύριο.

Ο 66χρονος «εγκέφαλος», πρώην εκτελωνιστής, είχε κατηγορηθεί στο παρελθόν για διάφορα αδικήματα, μεταξύ αυτών και η υπεξαίρεση. Ο αδελφός του έχει στο «ενεργητικό» του μια απόδραση, ενώ ένας εκ των στενότερων συνεργατών του είναι γνωστός λάτρης του τζόγου που έχει απασχολήσει κατ΄ επανάληψη τις εισαγγελικές αρχές και τα τηλεοπτικά κανάλια καταγγέλλοντας ότι δεν του επιτρέπεται η είσοδος στα καζίνα. Στο σπίτι του τελευταίου βρέθηκε ένας θησαυρός αποτελούμενος από 3.500 νομίσματα και χιλιάδες άλλα αρχαία αντικείμενα.

Η πρώτη αποτίμηση

Στα αργυρά τετράδραχμα εποχής Φιλίππου του Β’ και της Χαλκιδικής συμμαχίας (4ος αιώνας π.Χ.) φαίνεται πως εστίαζαν οι αρχαιοκάπηλοι κυρίως σε ό,τι αφορά στα νομίσματα.

Τα συγκεκριμένα τετράδραχμα έχουν αρκετά καλή τιμή σε δημοπρασίες του εξωτερικού. Ξεκινούν από 6-7 χιλιάδες ευρώ και φτάνουν μέχρι και 20. Δεν αποκλείεται όμως, αν πρόκειται για σπάνιο νόμισμα, να υπερβεί και τις 90, 100 ή και 300 χιλιάδες.

Στην ανεύρεση των νομισμάτων και των χρυσών κοσμημάτων αποσκοπούσε η χρήση ανιχνευτών μετάλλου. Φαίνεται μάλιστα πως ήταν περισσότερο οργανωμένοι από ό,τι πιστεύουμε.

Επιστήμονας με ειδικές γνώσεις στον τομέα της νομισματικής είπε στην εφημερίδα«Έθνος» πως θεωρεί ότι το κύκλωμα χρησιμοποιούσε εξειδικευμένους ιδιώτες που γνωρίζουν καλά από συντήρηση αρχαιοτήτων. Η τοποθέτησή του με συγκεκριμένη λογική σε σακουλάκια και θήκες αποτελεί απόδειξη.

Ο ίδιος επιστήμονας επεσήμανε πως δεν αποκλείεται κάποια από τα νομίσματα -και ιδίως από τα χάλκινα- να είναι κίβδηλα.

Μεταξύ του σημαντικού αριθμού των υπόλοιπων ετερόκλητων μικροαντικειμένων, υπάρχουν χάλκινα ειδώλια αναθηματικού τύπου, χάλκινα κοσμήματα όπως ενώτια, περιδέραια, δαχτυλίδια, ψέλια, χάλκινες τοξωτές πόρπες, περόνες και περίαπτα, προερχόμενα ενδεχομένως από ταφικά σύνολα.