Αναστάτωση έχει προκαλέσει σε αρχαιολόγους και άλλους ειδικούς στο χώρο του πολιτισμού στη γειτονική μας Αλβανία η πρόθεση της κυβέρνησης να παραχωρήσει αντί ενοικίου μια σειρά μνημείων σε ιδιώτες.

Η συζήτηση, που ξεκίνησε τον περασμένο Ιανουάριο,  αφορά μια σειρά 40 περίπου μεσαιωνικών κάστρων τα οποία η κυβέρνηση δεν μπορεί να συντηρήσει λόγω οικονομικής δυσπραγίας. Τα εν λόγω μνημεία πρόκειται να παραχωρηθούν έτσι σε ιδιώτες για μια περίοδο που δεν θα ξεπερνά τα εκατό χρόνια.

H πρωτοβουλία δεν είναι καινούρια. Ήδη πριν από δέκα χρόνια, το κάστρο Akrolisit, κοντά στην πόλη Lezha παραχωρήθηκε για εκμετάλλευση στον επιχειρηματία Gjovalin Kadeli, ο οποίος σήμερα είναι και βουλευτής. Κατά την προηγούμενη δεκαετία το ερειπωμένο κάστρο έχει δεχθεί ανεπανόρθωτη καταστροφή λόγω της προσθήκης εκεί δεκάδων κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Ο ίδιος ο Kadeli ισχυρίζεται σήμερα ότι πρόκειται μόνο για  ερειπωμένο τοίχο ύψους 2 μ. και δεν δέχεται να μιλά κανείς για «κάστρο».

Πριν από δώδεκα χρόνια επίσης, η τότε κυβέρνηση παραχώρησε σε ιδιώτες ένα άλλο κάστρο, το Likurs, κοντά στους Αγίους Σαράντα. Οι ιδιοκτήτες το ανακαίνισαν, προσθέτοντας όμως ένα μπαρ κι ένα εστιατόριο. Σήμερα, το κάστρο ανήκει σε έναν άλλο βουλευτή, τον Vangjel Tavo.

«Η καταστροφή μνημείων καταστρέφει το ιστορικό μας στίγμα και είναι ανεπανόρθωτη», σχολιάζει για το θέμα ο αρχαιολόγος Gjergi Frasheri,  ο οποίος αναφέρεται και στις δύο περιπτώσεις που περιγράφηκαν προηγουμένως ως παραδείγματα προς αποφυγήν. «Αν οι αρχές δεν μπορούν ούτε να ελέγξουν δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις, η ερώτηση είναι πώς θα μπορέσουν να ελέγξουν περισσότερα μνημεία», προσθέτει ο πρώην διευθυντής του αρχαιολογικού πάρκου του Βουθρωτού, Auron Tare.

Όσο για τον αντίλογο; Ο επικεφαλής του Αλβανικού Ινστιτούτου Μνημείων και ιθύνων νους του σχεδίου Apollon Bace υποστηρίζει ότι λεπτομερή σχέδια των μνημείων θα αναφέρουν ποια σημεία τους μπορούν να φιλοξενήσουν εμπορική δραστηριότητα και ποια πρέπει να μείνουν άθικτα. Ο σύμβουλος στο Υπουργείο Πολιτισμού Enton Derraj επίσης προσέθεσε ότι οι αντιδράσεις των αρχαιολόγων ίσως έχουν  πολιτικά κίνητρα.