Οι θησαυροί τέχνης της Κίνας απειλούνται από βίαιους και άριστα εξοπλισμένους τυμβωρύχους που καταστρέφουν πολύτιμα αρχαιολογικά τεκμήρια κλέβοντας αναντικατάστατα κειμήλια του παρελθόντος.

Οι τυμβωρύχοι χρησιμοποιούν δυναμίτη, αλλά και εκσκαφείς, για να εισέλθουν στους υπόγειους θαλάμους, ενώ είναι εξοπλισμένοι και με γυαλιά νυκτερινής όρασης και μάσκες οξυγόνου. Τα έργα τέχνης που αφαιρούν από τις θέσεις τους, τα πουλούν μέσα σε μερικές ημέρες σε εμπόρους τέχνης.

Η αστυνομία έχει εντείνει τις προσπάθειές της να εντοπίσει και να συλλάβει τους τυμβωρύχους, και η κυβέρνηση έχει επενδύσει περισσότερους πόρους για τη φύλαξη και την προστασία των θέσεων. Παρ’ όλα αυτά, το πρόβλημα έχει πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις.

Η τυμβωρυχία είναι παγκόσμιο πρόβλημα αιώνων. Όμως η Κίνα με τις χιλιάδες ιστορικές θέσεις, πολλές από τις οποίες βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές, αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους αρχαιοκάπηλους. «Παλαιότερα, η Κίνα είχε έναν μεγάλο αριθμό αρχαίων τάφων μεγάλης πολιτισμικής αξίας και, παρότι ήταν θλιβερό να βλέπεις έναν τάφο να λεηλατείται, ωστόσο ήξερες ότι ήταν πολύ πιθανό να συναντήσεις έναν νέο στο μέλλον» λέει ο καθηγητής Wei Zheng του Πανεπιστημίου του Πεκίνο. «Στις μέρες μας, έχουν καταστραφεί πολλοί τάφοι. (…) Και είναι πιο απίθανο να βρεθεί ένας παρόμοιος τάφος». Ο αριθμός είναι εντυπωσιακός: 9 στους 10 τάφους έχουν λεηλατηθεί και, σύμφωνα με τον συνάδελφο του Wei Zheng, Lei Xingshan, το ποσοστό έχει αυξηθεί.

Η ομάδα των δύο ερευνητών έφερε στο φως περισσότερους από 900 τάφους σε περιοχή του Shanxi και σχεδόν όλοι τους έχουν λεηλατηθεί. Πέρασαν δύο χρόνια ανασκάπτοντας δύο τύμβους της Δυναστείας των Δυτικών Τσόου και εκείνης των Ανατολικών Τσόου (που καλύπτουν το διάστημα 1100-221 π.Χ.), για να ανακαλύψουν ότι και οι δύο ήταν εντελώς κενοί. Όπως χαρακτηριστικά λέει ο καθηγητής Zheng, οι αρχαιολόγοι βρίσκονται πλέον απλά σε έναν αγώνα δρόμου με τους τυμβωρύχους.

Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα επιδεινώθηκε με το άνοιγμα της οικονομίας της Κίνας, όταν οι συλλέκτες, από την Κίνα αλλά και το εξωτερικό, δημιούργησαν μια τεράστια αγορά για τους τυμβωρύχους.

Ο Zheng αναφέρει μια φράση που έγινε διάσημη στη χώρα τη δεκαετία του ’80: «Αν θέλεις να γίνεις πλούσιος, σκάψε αρχαίους τάφους και γίνε εκατομμυριούχος μέσα σε μια νύχτα».

Οι Αρχές ερεύνησαν 451 υποθέσεις τυμβωρυχίας το 2010 και άλλες 387 που αφορούσαν κλοπή αρχαίων έργων τέχνης. Το πρώτο εξάμηνο του 2010 εξάρθρωσαν 71 σπείρες αρχαιοκαπηλίας, συνέλαβαν 787 υπόπτους και ανέκτησαν 2.366 έργα τέχνης. Οι ποινές κάθειρξης κυμάνθηκαν από 3 έως 10 έτη και, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, ήταν ισόβιες.

Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται πως οι τυμβωρύχοι έχουν εξελίξει τις μεθόδους τους. Οι σπείρες που δρουν σε περιοχές όπως οι Shanxi, Shaanxi και Xenan, όλες με πλούσια αρχαιολογική κληρονομιά, έχουν αρχίσει να… εξάγουν την τεχνογνωσία τους σε άλλες περιοχές. Ένας από τους ερευνητές των υποθέσεων τυμβωρυχίας εκτιμά πως στο εμπόριο κλεμμένων έργων τέχνης εμπλέκονται 100.000 άτομα στην Κίνα.

Μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν και οι συλλέκτες, οι οποίοι προσφέρουν πολύ υψηλά χρηματικά αντίτιμα και άρα πολύ ιχυρά κίνητρα στους τυμβωρύχους.

Τα κλεμμένα αντικείμενα συνήθως μεταφέρονται λαθραία έξω από το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο και στη συνέχεια εξάγονται στην Ταϊβάν, τον Καναδά, την Αμερική ή και σε ευρωπαϊκές χώρες όπου και πωλούνται.

Το ίδιο το μέγεθος των αντικειμένων, όπως και η αξία τους, δείχνει το θράσος των τυμβωρύχων. Πέρυσι, οι κινεζικές αρχές ανέκτησαν σαρκοφάγο βάρους 27 τόννων, η οποία είχε κλαπεί από την Xi’an και μεταφερθεί στις ΗΠΑ.

Χρειάστηκαν 4 χρόνια ερευνών, για να εντοπιστεί ο συλλέκτης που είχε αγοράσει τη σαρκοφάγο –που προερχόταν από τάφο της Δυναστείας των Τανγκ και ανήκε στην παλλακίδα Wu Huifei- προς ένα εκατ. δολάρια.

Οι Αρχές σχεδιάζουν να επενδύσουν περισσότερα από 100 εκατ. γιουάν για εξοπλισμό φύλαξης και επιτήρησης των τάφων στο Shaanxi για την επόμενη πενταετία. Όμως, το κόστος για την επιτήρηση με κάμερες και συσκευές υπερύθρων για νυκτερινές λήψεις κοστίζουν 5 εκατ. γιουάν ακόμη και για έναν μικρό τάφο.

Πέρυσι, σημειώθηκε περιστατικό όπου οι τυμβωρύχοι απλά… άνοιξαν δρόμο με μια μπουλντόζα περνώντας μέσα από δέκα τάφους που πρόσφατα είχαν έρθει στο φως, στην ανατολική επαρχία Jiangxi. Τα πολύτιμα αντικείμενα των τάφων βρέθηκαν διασκορπισμένα στη λεηλατημένη θέση, η οποία χρονολογείται 2000 χρόνια πριν. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το μέγεθος της καταστροφής ήταν τέτοιο ώστε στάθηκε αδύνατον να συνεχιστούν οι ανασκαφές.