Το αρχαιότερο στρώμα – ή μάλλον το αρχαιότερο τεκμήριο επιφάνειας κατάλληλα τροποποιημένης για να μπορεί κανείς να κοιμηθεί επάνω της – βρέθηκε σε σπήλαιο στην Νότια Αφρική.

Πρόκειται για εύρημα 77.000 ετών που ήρθε στο φως στο σπήλαιο Σιμπούντου, μια κοιλότητα στα ασβεστολιθικά πετρώματα ενός νοτιοαφρικάνικου λόφου. Η διεθνλης ομάδα που εργάζεται εκεί «ερμήνευσε» ως αρχαία στρώματα τα υπολείμματα μίσχων και φύλλων από καλάμια και γρασίδι τα οποία βρέθηκαν σε μάζες μέσα σε ένα ίζημα τριών μέτρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τέτοιες φυτικές μάζες  – όπου οι αρχαιολόγοι«βλέπουν» ουσιαστικά υπολείμματα ψάθας –  εντοπίστηκαν σε 15 αλλεπάλληλα στρώματα μέσα στο ίζημα.

«Οι κάτοικοι θα είχαν περισυλλέξει καλάμια και τα άλλα φυτά από τις όχθες του ποταμού Ουθονγκάθι, που βρίσκεται ακριβώς στις παρυφές της θέσης και τα άπλωναν στο πάτωμα του καταφυγίου τους» είπε η ερευνήτρια Λύν Γουώντλεϋ, αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου Ουίτγουώτερσραντ του Γιοχάνεσμπουργκ. Οι αρχαιότερες από τις ψάθες που αποκάλυψαν οι επιστήμονες είναι περίπου 50.000 χρόνια αρχαιότερες από άλλα παραδείγματα φυτικών στρωμάτων. όπως και να έχει, οι στρώσεις αυτές αποκαλύπτουν τη συνεχή κατασκευή ψαθών για μια περίοδο που αγγίζει τα 40.000 χρόνια.

Πολλά από τα φυτικά κατάλοιπα έχουν ταυτοποιηθεί ως είδη Cryptocarya,  αειθαλών φυτών που χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στην παραδοσιακή ιατρική. Τα κρεβάτια φαίνεται να αποτελούνταν περισσότερο από φύλλωμα αγριοκυδωνιάς, το άρωμα του οποίου απομακρύνει τα έντομα. Σύμφωνα με τη Γουώντλεϋ το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι αρχαίοι κάτοικοι γνώριζαν τις ιδιότητες των φυτών του περιβάλλοντος στο οποίο ζούσαν και τα χρησιμοποιούσαν ανάλογα. Φαίνεται επίσης ότι οι ψάθες δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για ύπνο αλλά και για ξεκούραση και δουλειά.

Η έρευνα του ιζήματος, τέλος δείχνει ότι υπήρξε σημαντική εξέλιξη τόσο στην κατασκευή των στρωμάτων όσο και στο επίπεδο ζωής στη σπηλιά. όσο αυξάνει η πυκνότητα του υλικού στις ψάθες ανάλογα με τα χρόνια, τόσο αυξάνονται και οι εστίες και οι αποθέτες. Είναι επίσης σημαντικό ότι η περίοδος της έναρξης της ψαθοπλεκτικής συμπίπτει χρονολογικά με τις αρχαιότερες ενδείξεις σύγχρονης ανθρώπινης συμπεριφοράς (διάτρητες ψήφοι κοσμημάτων, σμιλεμένα οστά ώστε να χρησιμοποιηθούν ως κυνηγετικές αιχμές, κατασκευή παγιδών αλλά και κόλλας από ρητίνες). Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι 50.000 χρόνια πριν,  – 8.000 χρόνια δηλαδή μετά τα πρώτα σημάδια δραματικής εξέλιξης στο βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων στο Σιμπούντου – σημειώνεται η έξοδος του ανθρώπου από την Αφρική.