Πολιτιστική κληρονομιά ή πρόχειρα σκίτσα χωρίς καμία αξία; Δύο Βρετανοί αρχαιολόγοι ισχυρίζονται ότι τα σχέδια του πανκ συγκροτήματος Sex Pistols σε ένα λονδρέζικο σπίτι είναι εφάμιλλα της ζωγραφικής του σπηλαίου του Λασκώ. Παρ’ όλα αυτά, οι επιστήμονες θεωρούν εντελώς άτοπο να τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα για τα πρώτα.

Μια αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη με σάπιο δόντι, ο μπασίστας Sid Vicious με τεράστιο στόμα και μικρό κρανίο, η φίλη του Nancy Spungen που χαρακτηρίζεται “Nanny” (νταντά) – και ο μάνατζερ Malcolm McLaren να μαζεύει με απληστία χαρτονομίσματα: Έτσι είδε και σχεδίασε ο Johnny Rotten την μπάντα του και τον άμεσο περίγυρό της. Τα σχέδια αυτά του τραγουδιστή των Sex Pistols βρίσκονται στους τοίχους ενός σπιτιού στην οδό Denmark του Λονδίνου, στο οποίο οι μουσικοί ζούσαν και έκαναν πρόβες και ηχογραφήσεις στα μέσα της δεκαετίας του ’70.

Ο αρχαιολόγος John Schofield του Πανεπιστημίου του Γιορκ και ο συνάδελφός του Paul Graves-Brown κατέγραψαν τις επιτοίχιες ζωγραφιές και τις ανέλυσαν εκτενώς. Αυτό που για κάποιους δεν είναι παρά εφηβικά πρόχειρα σκιτσάκια, είναι για τους επιστήμονες το «Λασκώ της Πανκ». Όπως η ζωγραφική των σπηλαίων της Εποχής του Λίθου στη Νότια Γαλλία, έτσι και τα γκραφίτι των Sex Pistols αποτελούν υλικά κατάλοιπα της ανθρώπινης δραστηριότητας του παρελθόντος – η έρευνά τους επομένως είναι, κατά την άποψη των δύο ειδικών, δουλειά της αρχαιολογίας.

Η μελέτη τους δημοσιεύεται στο τρέχον τεύχος του έγκυρου τριμηνιαίου εντύπου Antiquity – και, όπως σημειώνεται στο ίδιο το κείμενο, δεν είναι γραμμένη ούτε με σκωπτικό πνεύμα ούτε με προκλητική διάθεση.

Οι δύο συγγραφείς είναι απολύτως σοβαροί – ο καθηγητής Schofield έχει ούτως ή άλλως αποκτήσει φήμη ως αρχαιολόγος του πρόσφατου παρελθόντος, έχοντας ολοκληρώσει ήδη μια έρευνα με θέμα τα φορτηγά οχήματα. Ο Schofield αναφέρει ότι στα ταμπλόιντ η ανακάλυψη πρώιμων ηχογραφήσεων των Beatles στα αρχεία του BBC έχει χαρακτηριστεί ως «το σημαντικότερο αρχαιολογικό εύρημα από τον τάφο του Τουταγχαμών και μετά». Κατά την άποψή του, τα γκράφιτι των Sex Pistols στην οδό Denmark αποτελούν εξίσου σημαντικά αν όχι σημαντικότερα κατάλοιπα του πρόσφατου παρελθόντος.

Αξίζει να τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα έξω από το κτίριο;

Οι Sex Pistols μετακόμισαν τον Σεπτέμβριο του 1975 στο διώροφο σπίτι του 19ου αιώνα στα σύνορα του Σόχο. Εκεί ηχογράφησαν κομμάτια που συμπεριλήφθηκαν στο μπούτλεγκ “Spunk”, ενώ αργότερα στο ίδιο κτίριο έμειναν οι τραγουδίστριες των Bananarama. Σήμερα, στεγάζονται εκεί τα γραφεία μιας επιχείρησης, που στο ισόγειο πουλάει παλιές και σπάνιες κιθάρες.

Πίσω από τα έπιπλα των συνεργατών της επιχείρησης ο Schofield και ο Graves-Brown βρήκαν τις επιτοίχιες ζωγραφιές, οι οποίες μπορεί μεν να θεωρηθούν άσεμνες, απρεπείς και δυσάρεστες ή ενοχλητικές, χαρακτηρίζονται ωστόσο από τους συγγραφείς ως άμεσες και δυνατές εικόνες ενός ριζοσπαστικού και δραματικού ανατρεπτικού κινήματος.

Για τους δύο αρχαιολόγους το κτίριο αναμφισβήτητα είναι σημαντικό, μάλιστα πληροί τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια για μία επίσημη αναμνηστική πλάκα της κρατικής υπηρεσίας Προστασίας Μνημείων. Παρ’ όλα αυτά, μια τέτοια κίνηση θα αντιτίθετο στο πνεύμα του δημιουργού των σκίτσων, λένε οι επιστήμονες. Πρόκειται, προσθέτουν, για ένα είδος «αντι-πολιτισμικής κληρονομιάς», όπου θα ταίριαζε περισσότερο ένας εναλλακτικός τρόπος υπόμνησης.

Ίσως η φράση “Punk’s not dead” γραμμένη με σπρέι στους τοίχους του κτιρίου…;