Ένα «νησί», γύρω από το οποίο υπήρχε τάφρος με θάλασσα, αποκόβοντάς το από την αρχαία πόλη των Χανίων, ήταν ο λόφος Καστέλι από τον 7ο αιώνα και μετά —και για ένα χρονικό διάστημα που δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί— σύμφωνα με τις υποθέσεις των αρχαιολόγων.

Η σημαντική αυτή παράμετρος, που έρχεται να προστεθεί στο ψηφιδωτό της μακραίωνης ιστορίας των Χανίων, αναμένεται να τεκμηριωθεί μέσα από τις εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του βυζαντινού τείχους στις οδούς Καραολή και Δημητρίου και Σήφακα.

Οι εργασίες που έχουν ξεκινήσει εδώ και δεκαπέντε ημέρες πραγματοποιούνται από το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για Αρχαιολογικά Έργα και συγκεκριμένα από την Ειδική Επιστημονική Επιτροπή που υπάρχει για τις οχυρώσεις της Κρήτης.

Στο ίδιο πρόγραμμα είναι ενταγμένες οι εργασίες που γίνονται αυτή τη στιγμή στον προμαχώνα του San Salvatore, στη νησίδα Σπιναλόγκα και στο φρούριο Κουλέ, όπως επεσήμανε, μιλώντας στα «Χανιώτικα Νέα» ο πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Ανάδειξης των Οχυρώσεων Κρήτης και προϊστάμενος της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κ. Μιχάλης Ανδριανάκης. Οι εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του βυζαντινού τείχους εκτιμάται ότι θα διαρκέσουν τρία χρόνια.

Οι εργασίες ανάδειξης

Παράλληλα, με τις εργασίες αποκατάστασης του βυζαντινού τείχους, που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της πόλης, ξετυλίγεται σταδιακά η ιστορία της πόλης των Χανίων από τα μινωικά χρόνια.

Ειδικότερα, όσον αφορά τις εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης που πραγματοποιούνται, ο κ. Ανδριανάκης επεσήμανε ότι: «Προβλέπεται να γίνει ανασκαφική έρευνα, ώστε να ξεκαθαρίσουμε τα διάφορα θέματα που υπάρχουν στους χώρους μπροστά από το τείχος όπου έχουμε υπολείμματα μινωικών κτισμάτων, να βρούμε το προτείχισμα και την τάφρο που περνούσε. Έπειτα να γίνουν συμπληρώσεις, στερεώσεις, αποκαταστάσεις στην τειχοποιία του βυζαντινού τείχους σε όλη την έκτασή του. Ακόμη προβλέπονται εργασίες συντήρησης του λίθου, διότι έχει κάποια προβλήματα, έτσι ώστε να γίνει η τελική ανάδειξή του».

Ένα «νησί» στην αρχαία πόλη;

Ο κ. Ανδριανάκης επεσήμανε την αναγκαιότητα των εργασιών συντήρησης και προστασίας του βυζαντινού τείχους καθώς, όπως σημείωσε: «Έχουν δημιουργηθεί πάρα πολλά προβλήματα στην επιφάνεια της πέτρας από τα διάφορα εργαστήρια που λειτουργούσαν κάποτε στην περιοχή είτε από τις φωτιές που άναβαν τα καμίνια ή από άλλες φυσικές και χημικές αιτίες. Τα κονιάματα σε πολλά σημεία θέλουν συμπλήρωση. Έχουν ανοίξει μεταγενέστερα κάποιες στοές που έχουν «αδυνατίσει» —παρότι είναι πολύ ισχυρή— την κατασκευή και την αντοχή του βυζαντινού τείχους. Όλα αυτά χρειάζεται να τα αντιμετωπίσουμε. Δεν θα γίνουν πολλές συμπληρώσεις, θα γίνουν, όμως, σε όλη την επιφάνεια του τείχους επεμβάσεις αποκατάστασης και συντήρησης και ό,τι άλλο χρειαστεί».

Ωστόσο, όπως τόνισε ο κ. Ανδριανάκης: «Αυτό που περιμένουμε και θα είναι σημαντικό, είναι ότι οι ανασκαφικές έρευνες θα μας δώσουν στοιχεία για την ιστορία της πόλης από τα μινωικά χρόνια. Και βέβαια την τεκμηρίωση, που ήδη υποθέτουμε, ότι ο λόφος Καστέλι από τον 7ο αιώνα και μετά —και για ένα χρονικό διάστημα που δεν έχουμε προσδιορίσει ακόμη ακριβώς— είχε αποκοπεί από την υπόλοιπη πόλη και ήταν κάτι σαν νησί με την τάφρο που υπήρχε γύρω του. Δηλαδή η θάλασσα περνούσε γύρω από το Καστέλι».

Το βυζαντινό τείχος

Το βυζαντινό τείχος είναι ένα από τα πιο σημαντικά μνημεία της πόλης, η κατασκευή του οποίου χρονολογείται περίπου στον 7ο αιώνα μ.Χ., όπως ανέφερε στα «Χανιώτικα Νέα» ο κ. Ανδριανάκης. «Υποθέτουμε ότι έγινε για να προστατεύει την πόλη των Χανίων από τις επιδρομές των Αράβων τότε. Κτίστηκε πάνω στα υπολείμματα του ελληνιστικού τείχους που υπήρχε, το οποίο σώζεται σε κάποια σημεία. Το υλικό το οποίο χρησιμοποιήθηκε (για τη δημιουργία του βυζαντινού τείχους) είναι οι πέτρες του παλιού τείχους σε συνδυασμό με κίονες, διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη ή από δομές κτιρίων της αρχαίας Κυδωνίας που είχαν ερειπωθεί από τους σεισμούς εκείνη την εποχή. Αργότερα επισκευάστηκε από τους Βενετούς, οι οποίοι για αρκετά χρόνια, τουλάχιστον τον 13ο και 14ο αιώνα, ζούσαν μέσα σε αυτό, δηλαδή η πόλη των Χανίων περιοριζόταν σε αυτόν τον χώρο, στον χώρο του Καστελίου. Έπειτα έγιναν τα εξωτερικά τείχη τον 16ο αιώνα και τα εσωτερικά αχρηστεύθηκαν», επεσήμανε ο κ. Ανδριανάκης. Και πρόσθεσε: «Επί πολλά χρόνια συνεχίζονται οι προσπάθειες απαλλοτριώσεων και άλλες διαδικασίες από την Εφορεία (Βυζαντινών Αρχαιοτήτων), οι οποίες τώρα αξιοποιούνται στο πλαίσιο του Ε.Σ.Π.Α.».