Μια νέα διεθνής μελέτη στην οποία συμμετείχαν δύο ελληνίδες επιστήμονες μαρτυρεί ότι ο σύγχρονος άνθρωπος πάτησε το πόδι του στην Ευρώπη νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε ως σήμερα.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» βασίστηκε σε προηγμένες απεικονιστικές μεθόδους και στο επίκεντρό της βρίσκονται ευρήματα της Grotta del Cavallo, ενός προϊστορικού σπηλαίου που πρωτοεντοπίστηκε το 1960 στην Απουλία της Ιταλίας. Η συγκεκριμένη θέση φαίνεται ότι αποτελεί «θησαυρό» ευρημάτων για τους παλαιοντολόγους αφού έχουν βρεθεί εκεί μεταξύ άλλων λίθινα εργαλεία, διακοσμητικά αντικείμενα και χρωστικές.

Η διαμάχη των δοντιών

Στη Grotta del Cavallo ερευνητές του Πανεπιστημίου της Σιένα είχαν εντοπίσει το 1964 δύο νεογιλά δόντια τα οποία αρχικώς είχαν ταυτοποιηθεί ως δόντια που ανήκαν σε Νεάντερταλ (επρόκειτο για τα μόνα ανθρώπινα υπολείμματα που είχαν έρθει στο φως στη συγκεκριμένη θέση). Η ταυτοποίηση εκείνη είχε «γεννήσει» συζητήσεις, ακόμη και αψιμαχίες, μεταξύ των ειδικών σχετικά με τις νοητικές και γνωστικές ικανότητες των Νεάντερταλ.

Τώρα όμως η νέα μελέτη στην οποία είχαν ενεργό συμμετοχή η καθηγήτρια Παλαιοανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν στη Γερμανία κυρία Κατερίνα Χαρβάτη καθώς και η δρ Κατερίνα Δούκα από το Τμήμα του Επιταχυντή Ραδιενεργού Άνθρακα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μαρτυρεί ότι τα δόντια δεν ανήκαν σε Νεάντερταλ αλλά σε σύγχρονους ανθρώπους.

Οι ερευνητές με επικεφαλής τον δρα Στέφανο Μπενάτσι του Πανεπιστημίου της Βιέννης μελέτησαν τρισδιάστατα ψηφιακά μοντέλα των δοντιών με χρήση εξελιγμένης αξονικής τομογραφίας και συνέκριναν τις απεικονίσεις που προέκυψαν με ένα μεγάλο δείγμα δοντιών σύγχρονων ανθρώπων και Νεάντερταλ. Συγκεκριμένα διεξήχθησαν μετρήσεις τόσο στο πάχος της αδαμαντίνης των δοντιών όσο και στα μορφολογικά χαρακτηριστικά του περιγράμματος της δομής τους.

5.000 χρόνια νωρίτερα η άφιξη στην Ευρώπη

Παράλληλα η κυρία Δούκα έκανε ραδιοχρονολόγηση σε κοχύλια τα οποία εντοπίστηκαν στο ίδιο αρχαιολογικό στρώμα με τα δόντια. Ολα αυτά τα στοιχεία έδειξαν τελικώς ότι ο Homo sapiens έφθασε στην Ευρώπη πριν από 43.000 ως 45.000 χρόνια. «Με βάση τα αρχαιολογικά δεδομένα μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος έφτασε στην Ευρώπη γύρω στα 40.000 χρόνια πριν. Παρόλα αυτά τα ελάχιστα σκελετικά υπολείμματα που είχαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες στα χέρια τους χρονολογούνταν στα 30 ως 35 χιλιάδες χρόνια» υπογραμμίζει στο «Βήμα» η κυρία Χαρβάτη.

Η χρονολόγηση αυτή, όπως σημειώνεται στη μελέτη, χαρίζει πλέον στα ευρήματα της Grotta del Cavallo τον τίτλο των αρχαιότερων υπολειμμάτων του Homo sapiens στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή όμως, κατά την καθηγήτρια από το Τύμπινγκεν, μαρτυρεί και τη σημασία της νότιας Ευρώπης και κυρίως της Μεσογείου (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) ως οδού διασποράς του σύγχρονου ανθρώπου στην ήπειρό μας.

«Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι μεσογειακές ακτές αποτελούν ξεκάθαρα μια πολύ πρώιμη οδό διασποράς του σύγχρονου ανθρώπου προς ολόκληρη την Ευρώπη» υπογραμμίζει. «Σε αυτό το πλαίσιο τοποθετείται στο επίκεντρο και η Ελλάδα αφού φαίνεται ότι αποτελούσε μια σημαντική πύλη εισόδου».

Μια σιαγόνα προσφέρει επιβεβαίωση

Τα ευρήματα από τη Grotta del Cavallo ενισχύονται και από εκείνα βρετανών ειδικών τα οποία δημοσιεύονται στην ίδια επιστημονική επιθεώρηση. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης μελέτησαν ένα τμήμα σιαγόνας που είχε βρεθεί στο Kents Cavern της πόλης Torquay to 1927. Οι ειδικοί προχώρησαν σε αναλυτική χρονολόγηση της σιαγόνας και είδαν ότι αυτή είναι ηλικίας 41.500 ως 44.200 ετών. Παράλληλα εξέτασαν τη δομή της καθώς και το σχήμα των δοντιών που έφερε και απέκλεισαν το ενδεχόμενο να ανήκει σε Νεάντερταλ. «Αναλύσαμε εξονυχιστικά λεπτομέρειες της δομής και είδαμε ότι η σιαγόνα ανήκει στον Homo sapiens. Δεν ήταν δυνατόν αυτό το απολίθωμα με τα τόσα χαρακτηριστικά του σύγχρονου ανθρώπου να ανήκει σε Νεάντερταλ» ανέφερε ο επικεφαλής της βρετανικής μελέτης, δρ Τομ Χάιαμ από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.