Μοναδικά ευρήματα που αφορούν τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη αποκαλύφθηκαν πρόσφατα κατά τις ανασκαφές που πραγματοποιούνται στον σταθμό Βενιζέλου, στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του μετρό.

Ένα εκ των ευρημάτων είναι η Μέση Οδός, ένας από τους βασικότερους βυζαντινούς δρόμους της πόλης, η οποία διατηρήθηκε μέχρι τον 18ο αιώνα -τουλάχιστον στο συγκεκριμένο σημείο των ανασκαφών.

Η Μέση Οδός είχε εντοπιστεί ήδη από τις προηγούμενες έρευνες που γίνονται στον σταθμό, ωστόσο οι πρόσφατες ανασκαφές, που προχώρησαν σε βαθύτερα στρώματα, έφεραν στο φως πολύ μεγαλύτερη έκταση του δρόμου, ο οποίος διατηρείται σε όλες σχεδόν τις περιόδους με την ίδια χάραξη και το ίδιο πλάτος των 6 μ.

Η οδός δίνει πολύ σημαντικές πληροφορίες για την πολεοδομική οργάνωση της πόλης από τους μεσοβυζαντινούς (11ος-12ος αιώνας) έως τους υστεροβυζαντινούς χρόνους (13ος-14ος αιώνας), μια ρυμοτομία που παραμένει αμετάβλητη σχεδόν μέχρι τον 19ο αιώνα.

Το εύρημα όμως που εντυπωσίασε περισσότερο τους αρχαιολόγους είναι δύο υπόγειοι κεραμοσκεπείς χώροι, με σκαλιά ανόδου και καθόδου, πολύ γερά χτισμένοι, η χρήση των οποίων παραμένει άγνωστη. Υπάρχει η υποψία ότι εξυπηρετούσαν ένα δίκτυο υδραυλικού χαρακτήρα, ωστόσο είναι πολύ νωρίς να το επιβεβαιώσει κανείς με ασφάλεια.

Οι κεραμοσκεπείς χώροι ανήκουν στον 12ο με 13ο αιώνα και είναι μοναδικοί, καθώς παρόμοιοι δεν έχουν ξαναβρεθεί σε ανασκαφές του μετρό. Εντοπίστηκαν στα βορειοδυτικά και από ό,τι φαίνεται η συνέχειά τους βρίσκεται εκτός του τμήματος που ανασκάφτεται, δηλαδή κάτω από τις πολυκατοικίες.

Στο τμήμα που ανασκάφηκε βρέθηκαν επίσης 24 πλινθόκτιστα κτίρια, με την ιδιαιτερότητα ότι η επικοινωνία τους δεν γινόταν στον δρόμο αλλά στο εσωτερικό των νησίδων, μια ανακάλυψη που πιθανόν έχει εμπλουτιστεί με άλλα στοιχεία στην πορεία. Επίσης, βρέθηκαν πολλά αρχιτεκτονικά μέλη, δύο κάθετοι άξονες, άφθονη κεραμική, νομίσματα και κινητά ευρήματα, όπως ένα όμορφο χρυσό έλασμα με τη μορφή Παναγίας, διακοσμημένο με σμάλτο, πιθανόν από εργαστήριο της περιοχής.

Λόγω της σημασίας των ευρημάτων, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) γνωμοδότησε ομόφωνα υπέρ της απόσπασης και της μεταφοράς τους, σύμφωνα με μελέτη που θα εκπονήσει και θα καταθέσει η εταιρεία στο Συμβούλιο.

Μάλιστα, όπως αναφέρθηκε από τη Γενική Γραμματέα του ΥΠΠΟΤ, Λίνα Μενδώνη, τα τμήματα αυτά θα πρέπει να επανατοποθετηθούν στον σταθμό για να αποτελούν ένα σταθερό σημείο, όπως έχει γίνει και στο μετρό της Αθήνας. Τα υπόλοιπα αρχαία κατάλοιπα θα αποδομηθούν χειρωνακτικά ώστε να μη χαθεί καμία πληροφορία και να προχωρήσει η ανασκαφή σε ακόμα βαθύτερα στρώματα.