Ένα από τα μεγαλύτερα διεπιστημονικά ερευνητικά προγράμματα για τη Νεολιθική Εποχή βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή στη Βεστφαλία της Γερμανίας: η μελέτη τριών ταφικών συνόλων στην πόλη Soest, που χρονολογούνται στην περίοδο μεταξύ 3500-2800 π.Χ. Από το 2009, αρχαιολόγοι από τον Landschaftsverband Westfalen-Lippe (LWL), το Westfälische Wilhelms Universität Münster, ανθρωπολόγοι του Georg-August-Universität Göttingen και άλλοι ειδικοί ανασκάπτουν τη θέση Erwitte-Schmerlecke χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους.

Περίαπτα από δόντια ζώων

Παρότι η τελική αξιολόγηση των ερευνητικών συμπερασμάτων θα γίνει τους επόμενους μήνες στα εργαστήρια και τα ερευνητικά ιδρύματα, το σίγουρο είναι ότι οι τάφοι της θέσης Erwitte-Schmerlecke παρουσιάζουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: ποτέ ξανά στην περιοχή δεν είχαν βρεθεί τόσα κοσμήματα καμωμένα από δόντια ζώων όπως εδώ.

«Σε έναν από τους τάφους βρήκαμε περισσότερα από 500 περίαπτα από δόντια ζώων – γεγονός που για τα δεδομένα της Γερμανίας είναι πρωτοφανές» λέει η διευθύντρια των ανασκαφών Δρ Kerstin Schierhold. Μαζί με αυτά, οι άνθρωποι φορούσαν και χάλκινα κοσμήματα, όπως αποδεικνύεται από ένα περίαπτο πρασινωπής απόχρωσης που βρέθηκε στην ταφή. Είναι η πρώτη φορά που οι αρχαιολόγοι συναντούν αυτόν το συνδυασμό υλικών. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν τον ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό κοσμημάτων από δόντια ζώων: «Φαίνεται πως ο πληθυσμός της περιοχής είχε μια ιδιαίτερη προτίμηση για αυτό το είδος των κοσμημάτων», λέει η αρχαιολόγος Δρ Eva Cichy, «σαν να επρόκειτο για κάποιο σύμβολο που φορούσαν όσοι ανήκαν σε κάποια συγκεκριμένη οικογένεια (…) κι αυτό θα προσπαθήσουμε μεταξύ άλλων να ανακαλύψουμε τους επόμενους μήνες».

Οι ανασκαφές ολοκληρώθηκαν, οι έρευνες συνεχίζονται

Γιατί ακόμη κι αν οι ανασκαφές ολοκληρώθηκαν για φέτος, οι έρευνες συνεχίζονται. Με τη βοήθεια μεθόδων ανάλυσης του DNA και ισοτοπικών αναλύσεων, οι επιστήμονες προσπαθούν να μάθουν εάν οι 78 ταφές που βρέθηκαν ως τώρα αφορούν ανθρώπους που είχαν συγγενική σχέση μεταξύ τους, όπως και να εξαγάγουν συμπεράσματα για την καταγωγή και τις διατροφικές τους συνήθειες. Η ακριβής ηλικία των σκελετών μπορεί να προσδιοριστεί μέσω της μεθόδου του άνθρακα 14.

Οι αναλύσεις αυτές είναι δυνατές χάρη στον τρόπο κατασκευής των τάφων: «Οι τάφοι κτίστηκαν με ασβεστολιθικές πλάκες, κατά συνέπεια το έδαφος είναι ιδιαίτερο πλούσιο σε ασβέστιο – κι αυτό επιβραδύνει την αποσύνθεση των οστών. Σκελετούς τόσο καλά διατηρημένους όπως στο Schmerlecke βρίσκουμε σπάνια από εκείνη την πρώιμη εποχή» κατά την Cichy.

Ομαδικοί οι τάφοι στο Schmerlecke

Κοντά στην πόλη Schmerlecke, βρίσκονται τρεις τάφοι από μεγάλες ασβεστολιθικές πλάκες της όψιμης Νεολιθικής. Έχουν μήκος 20-25 μέτρα και πλάτος 2-4 μέτρα. Σε αυτούς τους τάφους, οι άνθρωποι έθαβαν τους νεκρούς τους επί πολλούς αιώνες – μια πρακτική διαδεδομένη στη Νεολιθική περίοδο σε πολλές περιοχές της Ευρώπης. Από τους τρεις τάφους, ο ένας καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς κατά τον 19ο αιώνα, ενώ ένας άλλος υπέστη σοβαρές ζημιές λόγω της καλλιέργειας της γης. Ο ακριβής αριθμός των ταφών δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη – μπορεί να φτάνουν και τις 200. Πάντως, δεν πρόκειται για μαζικούς αλλά για ομαδικούς τάφους, δηλαδή οι τάφοι ανοίγονταν κάθε τόσο για νέες ταφές, κι αυτός επί πολλές γενιές.

Τα κτερίσματα

Η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε στην αποκάλυψη του εσωτερικού θαλάμου του καλύτερα σωζόμενου τάφου. Σε σύγκριση με ταφές της ίδιας περιόδου στη Βόρεια Γερμανία, οι νεκροί του Schmerlecke είχαν λιγοστά κτερίσματα – ωστόσο η αφθονία περίαπτων από δόντια ζώων είναι πρωτόγνωρη από επιστημονικής άποψης. Στα ευρήματα που έχουν έρθει μέχρι στιγμής στο φως συγκαταλέγονται επίσης κάτω γνάθοι άγριων ζώων, χάντρες από ήλεκτρο και χάλκινα κοσμήματα, καθώς και τμήματα κυνηγετικών και άλλων εργαλείων, αιχμές δοράτων, λεπίδες πυριτόλιθου κ.ά.