Τον ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα στην αρχαιότητα και το Βυζάντιο, εκείνη τη μακρά περίοδο όπου ο ένας κόσμος κατέρρεε συμπαρασύροντας μαζί του καλά και άσχημα και ο νέος αναδυόταν μέσα από καινούργιες δυνάμεις, διερευνά η έκθεση «Μετάβαση από τον Αρχαίο στο Βυζαντινό Κόσμο», που πρόκειται να παρουσιαστεί τον Δεκέμβριο στο Ίδρυμα «Αλέξανδρος Ωνάσης» στη Νέα Υόρκη.

Με 150 αρχαία αντικείμενα, τα οποία προέρχονται από την Ελλάδα κυρίως αλλά και από αμερικανικά μουσεία, αυτή η έκθεση φιλοδοξεί να δείξει τι συνέβη με την κατάρρευση της αρχαιότητας, πώς ο κόσμος άρχισε να στρέφεται προς το χριστιανισμό αλλά και σε ποιο βαθμό τα παλαιά ήθη διατηρούνταν ζωντανά ακόμη, τόσο μάλιστα, ώστε να τα οικειοποιηθεί και η νέα θρησκεία.

Η έκθεση θα εγκαινιαστεί στις 6 Δεκεμβρίου στο Olympic Tower της Νέας Υόρκης όπου είναι η πολιτιστική στέγη του Ιδρύματος και θα διαρκέσει ως τις 21 Μαΐου του 2012.

Την περίοδο από την Ύστερη Αρχαιότητα ως το τέλος της πρώιμης Βυζαντινής εποχής, δηλαδή ως το τέλος της βασιλείας του Ηρακλείου το 641, όταν οι Άραβες κατέκτησαν τη Συρία και την Παλαιστίνη και στη συνέχεια την Αίγυπτο, οπότε και αρχίζει ο Βυζαντινός Μεσαίωνας, καλύπτει η έκθεση. Πολύμηνη συνεργασία εξάλλου, ανάμεσα στο Ίδρυμα Ωνάση και τα ελληνικά μουσεία -δημόσια και ιδιωτικά-, συλλογές και Εφορείες Αρχαιοτήτων ανέδειξε τα αντικείμενα, τα οποία θα εκτεθούν ώστε να αποδοθεί το συγκεκριμένο θέμα. Μεγάλο μέρος των έργων μάλιστα είναι άγνωστο όχι μόνον στο ευρύ κοινό αλλά και στο ειδικό, καθώς δεν έχει εκτεθεί ποτέ εντός ή εκτός Ελλάδος.

Το εκθεσιακό σενάριο αναπτύσσεται σε επτά θεματικές ενότητες, οι οποίες συγκροτούνται από υποενότητες ώστε να παρουσιαστούν με τρόπο συνθετικό αλλά και εύληπτο όλες οι πτυχές της πολύπλοκης, σταδιακής αλλαγής που συντελέστηκε στη στρατιωτική και πολιτική, τη θρησκευτική, την οικονομική και την κοινωνική ζωή του Βυζαντίου.

Η αρχή γίνεται με την ενότητα «Ύστερη Αρχαιότητα, μία εποχή όσμωσης», η οποία περιλαμβάνει τις «Αρχαίες λατρείες και τις μυστηριακές θρησκείες» και τους «Φιλοσόφους και Αποστόλους». Ακολουθεί η «Εδραίωση του Χριστιανισμού: Από τη νομιμοποίηση στην Εξουσία». Στη συνέχεια «Πόλεις και Δημόσιος Βίος» με τις υποενότητες «Πόλεις και Πολίτες», «Νομισματική αλλαγή» και «Θησαυροί νομισμάτων». Ο «Δημόσιος βίος» είναι η τέταρτη ενότητα στην οποία θα περιληφθούν τα «Δημόσια θεάματα» και «Η Ματαιοδοξία και οι Δεισιδαιμονίες». Ακολουθεί «Ο Θάνατος αρχή ζωής» με τα «Κοιμητήρια», τους «Μάρτυρες και τα Μαρτύρια». Στη συνέχεια «Η πρώτη χριστιανική λατρεία» με τους «Ναούς της νέας θρησκείας» και τη «Λειτουργία» και τελευταία είναι η ενότητα «Χριστιανική εικονογραφία: Παράδοση και καινοτομία» που αναπτύσσεται μέσα από τις υποενότητες «Από τα Φαγιούμ στις εικόνες» και «Από την αμφισημία στην καθαρότητα».

Τα μουσεία που συμμετέχουν στην έκθεση με τον δανεισμό έργων τους είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Βυζαντινό Μουσείο Αθήνας και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Νομισματικό Μουσείο, το Μουσείο Ακρόπολης, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το Μουσείο Κανελλοπούλου. Επίσης η Συλλογή Τσολοζίδη καθώς και 14 Εφορείες Αρχαιοτήτων. Δεκατρία έργα εξάλλου προέρχονται από τα αμερικανικά μουσεία: Art Gallery του Πανεπιστημίου Yale, Dumbarton Oaks Collection, Virginia Museum of Fine Arts, The Walters Art Gallery, Princeton University Art Museum, Metropolitan Museum New York, Cleveland Museum of Art.

Σημειώνεται ότι όλες οι δαπάνες της έκθεσης και συγκεκριμένα ο σχεδιασμός, η ασφάλιση και μεταφορά των έργων, τα ταξίδια συνοδών, η έκδοση καταλόγου και έντυπων, οι παράλληλες εκδηλώσεις με εκπαιδευτικά προγράμματα, διαλέξεις κ. λπ. καλύπτονται από το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο πραγματοποιεί άλλωστε κάθε χρόνο μία μεγάλη πολιτιστική διοργάνωση στη Νέα Υόρκη που προβάλλει τον ελληνικό πολιτισμό.