Τις κόκκινες λαμπερές στολές των ρωμαίων εκατόνταρχων, όταν πήγαιναν στη μάχη, ξεχάστε τις! Γιατί το κόκκινο ήταν χρώμα θηλυκό, το φορούσαν μόνον οι γυναίκες. Οσο για την περιβόητη τήβεννο, με την οποία οι Ρωμαίοι «τυλίγονταν» για να βγουν έξω από το σπίτι, ήταν τόσο άβολη  – το ύφασμα έφθανε σε μήκος ως και έξι μέτρα  –  που για να τη φορέσουν, χρειάζονταν τη βοήθεια δούλου ενώ την κρατούσαν διαρκώς κάτω από το βραχίονα για να μην τους πέσει!

«Χολιγουντιανές ανοησίες του 20ού αιώνα», χαρακτηρίζουν ερευνητές του Reiss-Engelhorn Museum της γερμανικής πόλης Μάνχαϊμ όλες τις χρωματικές και άλλες υπερβολές, που δημιουργούν στις μέρες μας ψευδείς εντυπώσεις για την αρχαιότητα. Γιατί ο στρατός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κάθε άλλο παρά ήταν τόσο κομψά ντυμένος, όσο παρουσιάζεται σήμερα στα διάφορα ιστορικά δράματα.

Αντίθετα οι ερευνητές πιστεύουν, ότι οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι έμοιαζαν περισσότερο με ομάδες νεαρών, που μόλις και μετά βίας είχαν καταφέρει να συμφωνήσουν για το χρώμα των πουκαμίσων και των παντελονιών τους σε ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι. «Στην πραγματικότητα, ο στρατός ευνοούσε μάλλον τις γκρίζες και τις γήινες αποχρώσεις», λέει η αρχαιολόγος του μουσείου Ανέτ Σικ. Οσο για το λαμπερό βυσσινί, ασφαλώς και υπήρχε, αν και προοριζόταν για τις πλούσιες κυρίες που φορούσαν ακριβά φορέματα βαμμένα με τη χρωστική που προέρχεται από τα θαλάσσια σαλιγκάρια murex , τα οποία αφθονούσαν στην Τύρο (το σημερινό Λίβανο).

«Αυτή η χρωστική ουσία άντεχε σε οποιοδήποτε πλύσιμο», λέει ο διευθυντής του μουσείου και επικεφαλής των ερευνών για την ενδυμασία στη Ρωμαϊκή εποχή Μίκαελ Τέλενμπαχ. «Παρ΄ όλα αυτά οι γυναίκες που φορούσαν ενδύματα βαμμένα με αυτήν, έπρεπε να σπεύδουν να αναζητήσουν καταφύγιο όταν έβρεχε, αν και για ένα διαφορετικό λόγο: όταν τα μωβ-κόκκινα υφάσματα ήταν υγρά ανέδυαν φρικτή οσμή ψαριού», εξηγεί ο ίδιος.

Επειδή πάντως τέτοια προϊόντα πολυτελείας ήταν απρόσιτα για το μέσο πολίτη γρήγορα εφευρέθηκαν και φθηνότερες μορφές αυτής της χρωστικής ουσίας. Όπως αναφέρει μάλιστα ο Οβίδιος στο έργο του Ars amatoria «Μην ζητάτε μπροκάρ, ή μαλλιά βαμμένα μωβ με murex της Τύρου. Είναι τρελό με τόσα πολλά χρώματα, που έχουν εμφανισθεί σε φθηνότερες τιμές». Ασχέτως, αν πολλοί, μανιώδεις με την πολυτέλεια, έκαναν ακριβώς αυτό:

Πλούσιοι έμποροι περπατούσαν στους δρόμους στολισμένοι με περιδέραια, καλυμμένοι από αρώματα και τυλιγμένοι με τα καλύτερα κινεζικά μετάξια! Γεγονός που έφθασε να προκαλέσει ακόμη και πρόβλημα στα οικονομικά της αυτοκρατορίας, αφού μεγάλα ποσά καταναλώνονταν για τα εισαγόμενα είδη ένδυσης. Χρειάστηκε έτσι να ορίσει ανώτατες τιμές για τα ξένα υφάσματα ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός , προκειμένου να σταματήσει η διαρροή χρήματος.

Εν τέλει όμως, ακόμα και τουρμπάνια, ακόμη και βάρβαροι με παντελόνια και άλλες εξωτικές ενδυμασίες έκαναν την εμφάνισή τους στους δρόμους της πολυπολιτισμικής πόλης. Στην πραγματικότητα όλα σχεδόν ήταν ανεκτά στους δρόμους της Ρώμης. Μόνο άνανδροι άνδρες ήταν απαράδεκτοι.

Ο Οβίδιος, εμπειρογνώμονας της ομορφιάς του αρχαίου κόσμου προειδοποιούσε σχετικά: «Μην απολαμβάνετε το κατσάρωμα των μαλλιών με λαβίδες, μη λειαίνεται τα πόδια σας με τις κοφτερές ελαφρόπετρες… Αφήστε τα αυτά στους (ευνούχους), για τους άνδρες η καλύτερη ομορφιά είναι παραμέληση».

Παρά την προσπάθεια πάντως των ακαδημαϊκών, η σχέση των Ρωμαίων με τα εσώρουχα παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα. Ψηφιδωτά στο δάπεδο της Βίλα Ρομάνα ντε Κασάλε στη Σικελία, η οποία χρονολογείται από την Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο δείχνουν καλλίγραμμες γυναίκες που ασκούνται φορώντας ένα είδος μπικίνι, άλλα στοιχεία όμως δεν υπάρχουν. Ετσι οι ειδικοί στο μουσείο του Μάνχαϊμ επισημαίνουν ελάχιστα στοιχεία από τη ρωμαϊκή ένδυση και φέρουν ομοιότητες με εσώρουχα. Οι λεγεωνάριοι, για παράδειγμα, έπρεπε να προστατεύουν τα γεννητικά όργανά τους με ένα είδος σώβρακου, δεδομένου ότι οι χιτώνες που φορούσαν ήταν κοντοί σαν μίνι φορέματα ενώ οι γεωργοί από την άλλη φορούσαν ένα μακρύ ύφασμα τυλιγμένο σαν τις πάνες.

Υπολείμματα υφασμάτων εξάλλου, που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές στο ρωμαϊκό φρούριο της Βιντολάνδης στη σημερινή βόρεια Αγγλία κάνουν τους γερμανοί εμπειρογνώμονες να πιστεύουν ότι οι Ρωμαίοι είχαν μια εκπληκτικά προηγμένη βιομηχανία κλωστοϋφαντουργίας με εργοστάσια σε όλη την αυτοκρατορία.