Ακόμη κι αν υπάρχει πλατωνικός έρωτας —πράγμα για το οποίο αρκετοί αμφιβάλλουν— σίγουρα δεν τον επινόησε ο Πλάτων. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος δεν καταδίκαζε το σωματικό έρωτα, ούτε ύμνησε τη σεξουαλική αποχή, ισχυρίζεται Αμερικανός ερευνητής. Όπως αποκαλύπτει σε έρευνά του, το τόσο διαδεδομένο στερεότυπο περί «πλατωνικού έρωτα» δεν έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, αλλά είναι μεταγενέστερη επινόηση της… Αναγέννησης!

«Ο Πλάτων δεν υπερασπιζόταν ούτε την ακολασία ούτε την αποχή. Ηθική ήταν γι’ αυτόν η μέση οδός, μεταξύ ευχαρίστησης και ασκητισμού, και ο ίδιος αντιμετώπιζε το σεξ ως ένα φυσικό κομμάτι του έρωτα», εξηγεί ο δρ Τζέι Κένεντι, ιστορικός και φιλόσοφος της επιστήμης από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, που προκάλεσε πέρυσι διεθνή αίσθηση με τη θεωρία του, η οποία «έσπασε» έναν κρυμμένο κώδικα στα έργα του Πλάτωνα. Στα χνάρια του Πυθαγόρα, ο Πλάτωνας χρησιμοποιούσε μια μυστική διάταξη συμβόλων, προκειμένου να δώσει στο «Συμπόσιο», τον «Φαίδρο» και στα άλλα κείμενά του μουσική δομή, ισχυρίζεται ο δρ Κένεντι. Σήμερα επανέρχεται με μία ακόμη συναρπαστική θεωρία, που αποκαλύπτει πολλά κρυμμένα «κλειδιά» στο έργο του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου. «Ελπίζω να ψυχαγωγηθεί διαβάζοντας γι’ αυτήν το ελληνικό κοινό, που είναι φορτωμένο με προβλήματα», λέει ο ίδιος σε επικοινωνία του με τον «Α».

Σύμφωνα με το δρα Κένεντι, το στερεότυπο περί «πλατωνικού έρωτα» σχετίζεται με μία μεγάλη παρανόηση. «Υπάρχουν αποσπάσματα σε έργα του Πλάτωνα που φαίνονται ενάντια στο σεξ, οι αρχαίοι συγγραφείς, όμως, δεν ερμήνευαν τον Πλάτωνα μ’ αυτόν τον τρόπο. Στην Αναγέννηση, οι βασίλισσες και άλλες γυναίκες στις αυλές των παλατιών στην Ιταλία, τη Γαλλία και την Αγγλία ήταν αυτές που διέδωσαν την ιδέα ότι ο έρωτας μπορούσε να υπάρχει ανάμεσα σε ψυχές! Χρησιμοποίησαν τη φήμη του Πλάτωνα ως ιδιοφυΐας για να κάνουν τους άντρες να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στο μυαλό τους και όχι στο σώμα τους. Ο όρος “πλατωνικός έρωτας” μπήκε στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες εκείνη την εποχή», τονίζει ο Αμερικανός ερευνητής.

Ερωτικά πάθη

Μερικά αποσπάσματα του Πλάτωνα υμνούν το ερωτικό πάθος. Αφηγούνται ιστορίες για αποπλανήσεις και αντιμετωπίζουν το σεξ ως ένα βήμα προς την αληθινή και διαρκή αγάπη. Για τον Πλάτωνα, ετεροφυλοφυλικές, ομοφυλοφυλικές και αμφιφυλοφιλικές τάσεις ήταν όλες φυσικές. Την άποψη αυτήν ενισχύει ο μουσικός κώδικας που βρήκε στους πλατωνικούς διαλόγους ο δρ Κένεντι. Σύμφωνα με τη θεωρία του, στα πλατωνικά κείμενα τα θετικά νοήματα τοποθετούνταν στις νότες που θεωρούνται αρμονικές, ενώ τα αρνητικά νοήματα στις δυσαρμονικές. Είναι ενδεικτικό ότι μία περίφημη ερωτική σκηνή που περιγράφει σε έργο του την τοποθέτησε πάνω σε αρμονική νότα, προφανώς για να της προσδώσει θετικό νόημα: δύο νεαροί εραστές βρίσκονται σφιχταγκαλιασμένοι και ο Ήφαιστος προσφέρεται να τους συγκολλήσει για να τους ενώσει σωματικά για το υπόλοιπο της ζωής τους!

Με σπουδές μαθηματικών και ηλεκτρονικών υπολογιστών στο Πρίνστον και διδακτορικό στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία στο Στάνφορντ, ο δρ Τζέι Κένεντι ασχολείται συστηματικά εδώ και χρόνια με το πλατωνικό έργο. Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Acumen» το βιβλίο του «The Musical Structure of Plato’s Dialogues» («Η μουσική δομή των διαλόγων του Πλάτωνα»), ενώ το φθινόπωρο θα δώσει σεμινάρια μ’ αυτό το θέμα στη Νέα Υόρκη και το Ρίο Ντε Τζανέιρο. «Κάθε πολιτισμός έχει μία διαφορετική προσωπικότητα. Ο Πλάτων όχι μόνο άσκησε μεγάλη επιρροή στη δυτική φιλοσοφία και επιστήμη, αλλά δημιούργησε το στιλ της προσωπικότητας των Ευρωπαίων. Κατά κάποιον τρόπο όλοι μας είμαστε χαρακτήρες των έργων του. Διαβάζοντας τον Πλάτωνα είναι σαν να διαβάζουμε για τη γέννηση του πολιτισμού μας και τελικά για εμάς τους ίδιους», παρατηρεί ο ερευνητής.

Όπως λέει, υπάρχουν πολλά ακόμη μυστικά κρυμμένα στα πλατωνικά κείμενα. «Το βιβλίο μου είναι σαν ένα εγχειρίδιο αποκωδικοποίησης που αποκαλύπτει πολλές πλευρές της πλατωνικής φιλοσοφίας, οι οποίες ξαφνιάζουν».

Η θεωρία του δρος Κένεντι κατάφερε να ταράξει τα νερά στο πεδίο της επιστημονικής μελέτης της πλατωνικής φιλοσοφίας, βρίσκοντας υποστηρικτές και πολέμιους. Επιστήμονες που απορρίπτουν την ύπαρξη κρυμμένων συμβολισμών στα έργα του Πλάτωνα ετοιμάζουν ένα συλλογικό τόμο, στον οποίο θα επιχειρήσουν να αντικρούσουν τη θεωρία του Αμερικανού ερευνητή.