Σε εξέλιξη βρίσκονται οι ετήσιες ανασκαφές στη θέση Τελ ελ-Σάφι του Ισραήλ όπου οι αρχαιολόγοι αποκαλύπτουν σιγά σιγά τα ερείπια της Γεθ (Gath), σημαντικής πόλης των Φιλισταίων που άκμασε στο μεταίχμιο μεταξύ της Εποχής του Χαλκού και της Εποχής του Σιδήρου.

Γνωστή από τη Βίβλο, η Γεθ είναι το θέατρο των συγκρούσεων μεταξύ των οικιστών Φιλισταίων και των νεόφερτων στη «Γη της Επαγγελίας» Ισραηλιτών. Εκεί γεννήθηκε σύμφωνα με τον θρύλο και ο ήρωας Γολιάθ, τον οποίον νίκησε ο Δαβίδ στρώνοντας το δρόμο για την ακμή της ισραηλιτικής βασιλείας. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά και ιστορικά τεκμήρια όμως η Γεθ υπήρξε κάτι παραπάνω. Τμήμα μιας φιλισταϊκής «πεντάπολης» (μαζί με τις πόλεις Άζωτο, Ασκάλωνα, Γάζα και Ακκάρωνα) την οποία ίδρυσαν μετανάστες από την περιοχή του Αιγαίου γύρω στο 1.200 π.Χ., άκμασε τον 10ο αι. Η τελική της πτώση τοποθετείται το 604, οπότε και την ισοπέδωσε ο Ναβουχοδονόσορας.

Τι έχει μείνει όμως από όλα αυτά; Πάμπολλα αρχιτεκτονικά, επιγραφικά, οργανικά και άλλα κατάλοιπα που ρίχνουν φως σε αινιγματικές πτυχές της ζωής και του πολιτισμού των Φιλισταίων. Σημαντικό, ειδικά για μας στην Ελλάδα, είναι οι συνεχείς ενδείξεις της καταγωγής των Φιλισταίων από το Αιγαίο. Εξίσου σημαντική όμως είναι και η υιοθέτηση τοπικών συνηθειών. Σε μια από τις αρχαιολογικές τομές στον χώρο, γεμάτη όστρακα, ένα από αυτά διατηρεί ακόμη τη σπειροειδή του διακόσμηση που ανακαλεί τα διακοσμητικά μοτίβα του Αιγαίου. Ελληνικά ονόματα θεοτήτων πιστοποιούνται στα αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται ως και πέντε αιώνες μετά τον εποικισμό της πόλης. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως άφθονα όσπρια – χαρακτηριστικό και της αιγαιακής διατροφής – αλλά και οστά χοίρων και σκύλων, που συνδέονται με τοπικές συνήθειες και παράλληλα διαφοροποιούν την δίαιτά τους από εκείνη των εχθρών τους Ισραηλιτών.

Όσο για τις βιβλικές μαρτυρίες; Τα ευρήματα δείχνουν ότι οι ιστορίες με τον Γολιάθ αλλά και τον ισραηλίτη κριτή Σαμψών διατηρούν ίσως μια ανάμνηση πολιτιστικών στοιχείων των Φιλισταίων. Τα κατάλοιπα ενός μεγάλου κτιρίου με δύο κεντρικούς πεσσούς στήριξης αποτελούν κατά τους αρχαιολόγους ένα χαρακτηριστικό δείγμα φιλισταϊκής αρχιτεκτονικής που έμεινε στο θρύλο με την καταστροφή ενός ναού των Φιλισταίων από τον Σαμψών (όντας δεμένος στις δύο κεντρικές κολώνες του). Ινδοευρωπαϊκά ονόματα κατοίκων που βρίσκονται χαραγμένα σε όστρακα έχουν παρόμοια μορφή με το όνομα «Γολιάθ» που επίσης είναι ινδοευρωπαϊκό και όχι σημιτικό. Τέλος, οχυρώσεις που χρονολογούνται στον 9ο αι. π.Χ. πιστοποιούν ότι η πόλη γνώρισε μια μεγάλη καταστροφή η οποία συνδέεται με την βιβλική κατάληψη της πόλης από τον Αραμαίο βασιλιά Αζαήλ (830 π.Χ.).

Στο αρχαιολογικό αυτό περιβάλλον δραστηριοποιούνται λοιπόν από το 1996 οι αρχαιολόγοι, Φέτος, πάνω από 100 άτομα, αρχαιολόγοι και εθελοντές από όλον τον κόσμο εργάζονται στις ανασκαφές που διενεργεί στη Γεθ το Πανεπιστήμιο Bar Ilan, κάτω από την επίβλεψη του εκεί καθηγητή Aren Maier, ευελπιστώντας να αποκαταστήσουν τη μνήμη των Φιλισταίων. Και μάλλον τα καταφέρνουν.