Σε κακή κατάσταση βρίσκεται το κεντρικό λιμάνι της Ρόδου – και συγκεκριμένα η προβλήτα Αγγέλων. Οι εκτεταμένες μετακινήσεις της άμμου κατά την περιδίνηση από τις προπέλες των πλοίων έχουν προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα σε τμήμα των κρηπιδωμάτων. Γι’ αυτόν το λόγο το Λιμενικό Ταμείο έχει προχωρήσει σε μελέτη για την αποκατάστασή τους και την κατασκευή νέου μετώπου, μήκους 85 μ. και πλάτους 12 μ.

Αυτή η μελέτη ήρθε για έγκριση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, που συνεδρίασε την Τρίτη 5 Ιουλίου. Κανένα από τα μέλη δεν έφερε αντίρρηση ως προς τη σημασία του έργου -αφορά εξάλλου την ασφάλεια των επιβατών-, ωστόσο το λιμάνι της Ρόδου έχει κάτι πολύ ξεχωριστό: Την ύπαρξη πολλών ναυαγίων -γνωστών και αγνώστων-, τα οποία εδώ και αιώνες κείτονται στον πυθμένα, κάτω από την έντονη εμπορική κίνηση των πλοίων.

«Θα μπορούσε να είναι ένα ολόκληρο μουσείο ο βυθός του», δήλωσε με έμφαση η προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωσι, που παρευρέθηκε στη συνεδρίαση του ΚΑΣ – μιας Εφορείας που ιδρύθηκε το 1976 ως Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού (και Τουρισμού σήμερα), έχοντας ένα δύσκολο έργο να επιτελέσει: Να ερευνήσει, να προστατεύσει και να αναδείξει την πλούσια ενάλια πολιτιστική κληρονομιά μας.

Τόσο η κ. Σίμωσι, αλλά και η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων Ευγενία Γερούση, εξήγησαν τους λόγους που η έγκριση της μελέτης θα πρέπει να καθυστερήσει τουλάχιστον δύο μήνες. Σε μικρή απόσταση από την προβλήτα έχουν εντοπιστεί ναυάγια και ενάλια κινητά ευρήματα, που χρονολογούνται από την κλασική έως τη μεταβυζαντινή περίοδο.

Συγκεκριμένα, σε απόσταση περίπου 70 μέτρων από την προβλήτα Αγγέλων βρίσκεται ναυάγιο του 13ου αιώνα, μεγάλης ιστορικής αξίας, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ σε απόσταση 40 μέτρων έχει εντοπιστεί ο περίφημος θησαυρός της Ρόδου, που αποτελείται από περίπου 4.000 χρυσά κοσμήματα και νομίσματα, κυρίως οθωμανικά, αλλά και ρωσικά, πορτογαλικά κ.ά., ο οποίος εκτιμάται ότι προέρχεται από ναυάγιο του 18ου αιώνα.

Το κύριο πρόβλημα όμως αφορά ένα άλλο ναυάγιο, του 15ου-16ου αιώνα, που έχει εντοπιστεί λίγα μόλις μέτρα από το μέτωπο της προβλήτας. Εκτός από το εντυπωσιακό σκαρί που βρίσκεται στο βυθό του λιμένα, έχουν ανακαλυφθεί επίσης πολλά κινητά ευρήματα, όπως κανόνια και ξίφη, ενώ πολλά από αυτά υπάρχουν ακόμα στον πυθμένα, περιμένοντας μια νέα αρχαιολογική έρευνα.

«Το ναυάγιο θα καταστραφεί αν δεν γίνει άμεσα κάτι. Εμείς προτείνουμε την ανέλκυσή του ή τη μεταφορά και κατάχωσή του σε άλλο σημείο ώστε να προστατευτεί. Επίσης, να γίνει μια γενική έρευνα σε όλο το τμήμα του προβλεπόμενου έργου», τονίστηκε από την εισηγήτρια.

Η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη, από τη μεριά της, επισήμανε τη σημασία των ναυαγίων, αλλά και του έργου, η υλοποίηση του οποίου δεν πρέπει να αργήσει. «Να διασφαλιστούν τα μνημεία, αλλά να γίνει άμεσα και η αποκατάσταση των υποσκαφών λόγω της μεγάλης εμπορικής κίνησης», δήλωσε, τονίζοντας ότι θα πρέπει να προηγηθεί ένας συντονισμός μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, ώστε να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος. Τα χρήματα από το ΕΣΠΑ δεν θα πρέπει να χαθούν.

Γι’ αυτό και η γνωμοδότηση από τα μέλη του ΚΑΣ ήταν ομόφωνη. Ναι στη μελέτη, αλλά με όρους. Δηλαδή να προηγηθεί έρευνα με δοκιμαστικές τομές, να καθοριστούν τα όρια του ναυαγίου που βρίσκεται πιο κοντά στην προβλήτα, να διασφαλιστεί η προστασία του σε περίπτωση που βλάπτεται από το έργο (να μειωθεί το πλάτος της τάφρου ή να απομακρυνθεί το ναυάγιο και να καταχωθεί) και σε περίπτωση που εντοπιστούν καινούργια ευρήματα να επανέλθει το θέμα στο Συμβούλιο.