Μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών για την πόλη του Ηρακλείου βρίσκεται εδώ και τρία χρόνια στο έλεος Θεού και ανθρώπων. Στο ταφικό παρεκκλήσι, ιστορίας τουλάχιστον δέκα αιώνων, που εντοπίστηκε στην παραλιακή λεωφόρο στο Μπεντενάκι, αποτυπώνονται οι εικόνες ντροπής και εγκατάλειψης που πλήττουν τον πολιτισμό μας και εκθέτουν την πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου και των τοπικών Αρχών, που άφησαν στην τύχη του το συγκρότημα.

Τάφοι έχουν συληθεί, ενώ αγιογραφίες της Β’ βυζαντινής περιόδου έχουν ξεθωριάσει από την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, με αποτέλεσμα να έχει καταστραφεί ένα σημαντικό τμήμα του αρχαιολογικού χώρου, ο οποίος μάλιστα κατά τις ανασκαφές είχε χαρακτηριστεί επισήμως ως ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία του Ηρακλείου.

Η καταστροφή

Τον Απρίλιο του 2008 πλήθος αρχαιολόγων, στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού, ο Οργανισμός Λιμένος Ηρακλείου, αλλά και η δημοτική Αρχή κινητοποιούνται για μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, όπως τότε χαρακτηρίστηκε, η οποία ήρθε στο φως τυχαία έπειτα από εργασίες για την ανάπλαση της παραλιακής λεωφόρου στο Μπεντενάκι.

Τον Ιούλιο του 2011 το ταφικό παρεκκλήσι θυμίζει σκηνικό εγκατάλειψης με ανυπολόγιστο κόστος για τον πολιτισμό και την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου. Τμήμα του βυζαντινού τείχους, οχυρωματικά έργα που υποστήριζαν την άμυνα του φρουρίου του Κούλε, ένα ορθόδοξο παρεκκλήσι με σημαντικές αγιογραφίες και βυζαντινές επιγραφές, καθώς και δέκα τάφοι βρίσκονται στο έλεος καιρού και ανθρώπων. Η ιστορία δέκα αιώνων αφημένη στην τύχη της…

Πριν από τρία χρόνια οι αρχαιολόγοι είχαν εμφανιστεί έκπληκτοι για τον κρυμμένο θησαυρό, όπως είχαν χαρακτηρίσει τότε τα αρχαιολογικά ευρήματα, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι δεν υπήρχαν γραπτές πηγές μέχρι τότε που να έδιναν έστω κάτι από τα ίχνη των ευρημάτων, γεγονός που καθιστούσε την ανακάλυψη ακόμη σπουδαιότερη. Αυτό το μνημείο, μέσα από το οποίο καταγράφεται μια ιστορία 6 αιώνων από τον 9ο έως και το 15ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή από τη Μεταβυζαντινή Περίοδο ως και την Ενετοκρατία, απλά εγκαταλείφθηκε.

Τραγική εικόνα

Η εγκατάλειψη αποδεικνύεται «εγκληματική», αφού το μνημείο έχει υποστεί σημαντικές φθορές. Η «Νέα Κρήτη» κατέγραψε απίστευτες εικόνες. Τουλάχιστον τρεις από τους δέκα τάφους που είχαν εντοπιστεί έχουν συληθεί, με τις πλάκες να έχουν γίνει κομμάτια. Περίτεχνες αγιογραφίες που κοσμούσαν το ταφικό παρεκκλήσι, και οι οποίες είχαν διατηρηθεί αναλλοίωτες για 1.000 και πλέον χρόνια, ανακαλύφθηκαν… για να καταστραφούν! Είναι χαρακτηριστική η διαφορά στις εικόνες-ντοκουμέντο ανάμεσα στον Απρίλιο του 2008 και τον Ιούλιο του 2011. Σε άλλα δε σημεία του συγκροτήματος η προστασία των αγιογραφιών έχει γίνει με κουρελιασμένες λινάτσες. Όλα αυτά ενώ οι αρχαιολόγοι και το υπουργείο Πολιτισμού υποστήριζαν κατά την αρχαιολογική ανακάλυψη ότι το μνημείο λόγω της σπουδαιότητάς του χρήζει ιδιαίτερης φροντίδας και προστασίας ώστε να διατηρηθούν τα ευρήματα στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Η σημαντική ανακάλυψη – Τι είχε εντοπιστεί

Στις αρχές Απριλίου του 2008 αποκαλύφθηκε το ταφικό παρεκκλήσι μπροστά από τον Άγιο Πέτρο, αφήνοντας έκπληκτη την αρχαιολογική κοινότητα, που πρόσθεσε ένα νέο μνημείο στον αρχαιολογικό χάρτη του Ηρακλείου. Από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, στις οποίες οδήγησαν οι εργασίες για την ανάπλαση στο Μπεντενάκι της παραλιακής λεωφόρου του Ηρακλείου, βρέθηκαν πολλοί τάφοι στο δάπεδο του ναού, τμήμα παράστασης της Δευτέρας Παρουσίας και άλλες τοιχογραφίες στην κόγχη του ιερού. Στις αλλεπάλληλες συσκέψεις που είχαν γίνει τότε, κινητοποιώντας ακόμη και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, διατυπώθηκε η εκτίμηση ότι «βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια από τις πιο σημαντικές ανασκαφές των τελευταίων χρόνων, που έχει ακόμη πολλά να μας αποκαλύψει».

Οι αρχαιολόγοι εκτίμησαν ότι τα νέα ευρήματα οριοθετούνται χρονικά από τον 9ο έως και το 15ο αιώνα. Μάλιστα γι’ αυτό το λόγο η τότε η διοίκηση του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου αναγκάστηκε να τροποποιήσει τη μελέτη ανάπλασης της περιοχής ώστε να προστατευτεί το μνημείο, σύμφωνα και με τις υποδείξεις της Αρχαιολογίας. Σύμφωνα με τα τότε στοιχεία, είχαν διασωθεί σημαντικές τοιχογραφίες σε τμήματα της εκκλησίας. Διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση δέκα τάφοι μέσα στο ναό, ενώ είχε εκτιμηθεί ότι «κρύβονται» πάρα πολλοί ακόμη στην περιοχή. Επίσης είχε εντοπιστεί μία επιγραφή, ένα οχυρωματικό έργο, ένα τμήμα του βυζαντινού τείχους, ενώ αίσθηση είχε προκαλέσει μία εκπληκτική τοιχογραφία που αναπαριστά τη Δευτέρα Παρουσία.