Σχέδιο για την ανάδειξη του Ενετικού υδραγωγείου Βαγιονιάς του Ηρακλείου, το οποίο βρίσκεται εδώ και δεκάδες χρόνια θαμμένο κάτω από την κεντρική πλατεία του χωριού, οραματίζονται να υλοποιήσουν τα μέλη του Επιμορφωτικού Συλλόγου, με τη συνδρομή του Δήμου Γόρτυνας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Επιμορφωτικού Συλλόγου του οικισμού ζήτησε την οικονομική στήριξη του Δήμου Γόρτυνας, το οποίο στην τελευταία του συνεδρίαση αποφάσισε ομόφωνα να ενισχύσει οικονομικά την προσπάθεια αυτή.

Το θαμμένο υδραγωγείο, «Λαγούμι», όπως είναι ευρύτερα γνωστό, τροφοδοτούσε στα χρόνια της Ενετοκρατίας με νερό το μετόχι του χωριού και επί Τουρκοκρατίας αποκόπηκε και ανακατασκευάστηκε.

Οι μαρτυρίες κάνουν λόγο για επτά καμάρες με ισάριθμες γούρνες σε οριζόντια στοίχιση που κατέληγαν σε μία ξεχειλίστρα. Στο σημείο αυτό επίσης λέγεται ότι σφαγιάσθηκαν, στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αρκετοί κάτοικοι της περιοχής.

Εκτός από το «Λαγούμι», βρίσκεται θαμμένο και το παλιό ενετικό υδραγωγείο, με στοές μήκους άνω των 500μ.

Σύμφωνα με τους ανθρώπους του Επιμορφωτικού Συλλόγου Βαγιονιάς, η ανάδειξη αυτών των δύο μνημείων θα αναδείξει την ιστορία του χωριού που είναι συνδεδεμένη με αυτήν της ευρύτερης περιοχής της αρχαίας Γόρτυνας και θα αποτελέσει ενιαία χωρική και ιστορική ενότητα με αυτήν. Αξίζει να σημειωθεί ότι το όνομα Βαγιονιά, προήλθε από τον Ενετό Έπαρχο «Bageonea», την εποχή της Ενετοκρατίας και έχει βαθιές ρίζες στο χρόνο.