Μια νέα τεχνική ψηφιακής ανάλυσης δεδομένων αναμένεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αναπαρίσταται το παρελθόν. Πρόκειται για το «Bayesian Chronological Modelling», το οποίο προβλέπει τον συνδυασμό στοιχείων από παραδοσιακές μεθόδους όπως η ραδιοχρονολόγηση και η στρωματογραφία και την ανάλυσή τους με ηλεκτρονικό υπολογιστή, έτσι ώστε να επιτρέπει μεγαλύτερη λεπτομέρεια στην παρατήρηση της εξελικτικής πορείας διαφόρων «πολιτισμών» που ανιχνεύονται ακόμη και σε μεμονωμένες περιπτώσεις.

Η τεχνική χρησιμοποιήθηκε για τη μελέτη των νεολιθικών οικισμών στη Βρετανία από αρχαιολογική ομάδα με επικεφαλής τον Alex Bayliss, κύριο υπεύθυνο χρονολόγησης για την Αγγλική Κληρονομιά ( English Heritage). Αντικείμενο έρευνας ήταν τα πρώτα 700 χρόνια μετά την έναρξη των πρώτων εγκαταστάσεων στη Βρετανία ενώ το αποτέλεσμα εξέπληξε τους πάντες. «Τώρα μπορούμε να πούμε πώς ξεκίνησε η μόνιμη εγκατάσταση στη Βρετανία» λέει ο Bayliss. Και σε αυτό το «πώς» περιιλαμβάνεται κάθε πτυχή που σχετίζεται με την εγκατάσταση: πολιτική, στρατιωτική, πολιτισμική. Έτσι, η αγροτική δραστηριότητα φέρεται να εισήχθη από την Ευρώπη στο Κέντ και το Έσσεξ γύρω στα 4050 π.Χ. από μετανάστες και όχι μόνο μέσω της μετάδοσης ιδεών. Η αγροτική επανάσταση μάλιστα φαίνεται να εξαπλώθηκε αργά για 200 περίπου χρόνια: μόλις στα 3850 παρατηρείται αγροτική δραστηριότητα στα Cotswalds. Από τότε η εξέλιξη ήταν γρήγορη και μέσα στα επόμενα 50 χρόνια όλη η Βρετανία ήταν αγροτική. Η αγροτική επανάσταση του 3850 π.Χ. μάλιστα βρίσκεται πίσω από τα πρώτα μνημειακά κτίσματα της Βρετανίας: μια σειρά ομαδικών τάφων με την ονομασία «long barrows» που χρησιμοποιήθηκαν για δύο ή τρεις γενεές.

Όλα αυτά όμως συμπίπτουν και με δεδομένα για την ανάπτυξη ανταγωνισμού ανάμεσα σε τοπικές κοινότητες. Μιλάμε λοιπόν για τις πρώτες πολιτικές διαμάχες, οι οποίες υπολογίζονται ότι κράτησαν 50 χρόνια. Γύρω στο 3700 εισάγονται από την Ευρώπη οι πρώτες κυκλικές οχυρωμένες εγκαταστάσεις, οι οποίες φτάνουν τις 50. Γύρω στο 3625 τα κέντρα αυτά καταστρέφονται το ένα μετά το άλλο. Σύμφωνα πάντα με τη μελέτη, ένας νέος γύρος εποικισμού με νέες οχυρώσεις αρχίζει στα 3575 και κλείνει – και πάλι με βία – γύρω στα 3300. Λίγο πιο πριν, ένας καθαρά βρετανικός τύπος μνημείου, το οποίο χαρακτηρίζεται από πλατειές και επιμήκεις τελετουργικές διόδους, εισάγεται.

Όλα τα παραπάνω συγκλίνουν στο ότι το νέο μοντέλο χρονολόγησης βάζει ουσιαστικά σε μια σειρά τους αινιγματικούς προϊστορικούς πολιτισμούς της Βρετανίας, μετατρέποντας τα αρχαιολογικά τεκμήρια σε ένα είδος ιστορικών δεδομένων.