Irad Malkin, Christy Constantakopoulou, Katerina Panagopoulou (επιμ.), Greek and Roman Networks in the Mediterranean, Εκδ. Routledge, Λονδίνο/Νέα Υόρκη 2009, σελ. 321, ISBN 978-0-415-45989-1
Δύο νησιά του Αιγαίου, η Ηράκλεια και η Σχοινούσα. Σε άμεση γειτνίαση, με τα μικρά λιμάνια τους να αντικρίζει το ένα το άλλο δημιουργώντας ένα «δίδυμο» αλληλοσύνδεσης και αλληλοπροστασίας. Αυτό είναι ένα βασικό δίκτυο, τη λειτουργία του οποίου εκδήλωναν, τηρουμένων των αναλογιών, όλες οι πόλεις της Μεσογείου στις μεταξύ τους σχέσεις.
Η θεωρητική σύλληψη των πόλεων της Μεσογείου ως κόμβων συναντάται στην πλήρη μορφή της στη μνημειώδη «Μεσόγειο» του Φερνάν Μπρωντέλ και την «Μεσογειακή Κοινωνία» του Σ. Ντοβ Γκόιτιν. Από τότε, η πολιτική και κοινωνική ιστορία οδηγείται συχνά στο να συλλαμβάνει τις κοινότητες της αρχαίας Μεσογείου λιγότερο ως αυθύπαρκτες και μοναδικές πολιτισμικές οντότητες και περισσότερο ως κόμβους ενός δικτύου με διαφορετικές δυναμικές αλληλεξάρτησης. Έτσι οι παράγοντες που καθορίζουν αυτές τις δυναμικές αλληλεξάρτησης αποτελούν βασικό ζητούμενο και συνάμα υλικό για την ιστορική έρευνα.
Σε μια εποχή όπου οι εξελίξεις στην κοινωνική δικτύωση αλλάζουν συνεχώς τα δεδομένα στη μελέτη πολιτικών, οικονομικών-εμπορικών και επικοινωνιακών δικτύων, μια ομάδα ιστορικών της αρχαιότητας εξετάζει τα πολιτισμικά δίκτυα που διαμόρφωσαν την πολιτική και κοινωνική ιστορία της αρχαίας Μεσογείου. Με αφετηρία το συνέδριο «Networks in the Greek World” (Ρέθυμνο, 26-28 Μαΐου 2006), δεκαοκτώ ιστορικοί ερευνητές του αρχαίου ελληνορωμαϊκού κόσμου εξετάζουν σε ισάριθμα δοκίμια τα δίκτυα στο θεωρητικό τους υπόβαθρο αλλά και κάτω από διάφορες εκδηλώσεις τους: θρησκευτικές (Ελευσίνια Μυστήρια), πολιτικές (Κοινά, Αδριάνειο Πανελλήνιον) και μικτές (Αμφικτυονίες), εμπορικές (η δραστηριότητα των Φοινίκων και των Ροδίων) και κοινωνικές (αδελφότητες και επίσημες ομάδες πολιτών). Το αρχαιολογικό πλαίσιο στη μελέτη των δικτύων εκπροσωπείται επίσης με μελέτες αφιερωμένες στην κεραμική, τα οδικά δίκτυα (Εγνατία Οδός) και τα νομίσματα ενώ δεν λείπουν και οι μυθιστορικές αναφορές σε ταξίδια (Vita Apollonii, Πράξεις των Αποστόλων). Στόχος της έκδοσης, όπως αναφέρεται και στην εισαγωγή των επιμελητών Irad Malkin, Κρίστυς Κωνσταντακοπούλου και Κατερίνας Παναγοπούλου, είναι «να γίνει ο τόμος αυτός το έναυσμα συζήτησης όχι μόνο μεταξύ ερευνητών του κλασικού πολιτισμού αλλά και ιστορικών άλλων περιόδων για τους οποίους η προσέγγιση με βάση τα δίκτυα ίσως αποδειχθεί σημαντική, δημιουργώντας ίσως νέα δίκτυα επιστημονικής ενασχόλησης και διαλόγου» (σελ. 8). Και, αν κρίνουμε από το περιεχόμενό του, αποτελεί πράγματι μια καλή αφορμή.
