Βουτιά στην Ιστορία και στα µυστικά της ναυπήγησης των πρώτων µεγάλων ποντοπόρων πλοίων της ελληνικής αρχαιότητας προσφέρει µια έκθεση αφιερωµένη στο αρχαίο πλοίο «Σάµαινα», εστιάζοντας στη µακραίωνη ναυτική παράδοση του Αιγαίου και τον πολιτισµό του. Το εµβληµατικό σκαρί της αρχαιότητας του Αρχιπελάγους έριξε άγκυρα στο Ιωνικό Κέντρο Σπουδών στην Πλάκα. Τρία φυσικά οµοιώµατά του οριοθετούν ισάριθµες ενότητες της έκθεσης «Το αρχαίο πλοίο Σάµαινα».
«Αρχίσαµε να δουλεύουµε πάνω σε µια πρόταση του Δήµου Πυθαγορείου που ήθελε να δηµιουργήσουµε ένα πιστό αντίγραφο του σκάφους — µια διήρης, πεντηκόντορος σε ρεαλιστικές διαστάσεις», εξηγεί ο αρχιτέκτονας και διδάκτωρ Ιστορίας Ναυπηγικής Κώστας Δαµιανίδης. Τα διαθέσιµα στοιχεία για τον ίδιο και την οµάδα του ήταν πενιχρά και η κατασκευή αντιγράφου «θα ήταν κατά φαντασίαν». Συµφωνήθηκε τελικά η δηµιουργία ψηφιακής αναπαράστασης ενός σκάφους µε µορφή που θα προσεγγίζει τον τύπο του πλοίου και κατ’ επέκταση µια έκθεση για τη ναυπηγική τέχνη της αρχαιότητας.
Το «Σάµαινα» είχε ορισµένες ιδιαιτερότητες που το έκαναν να ξεχωρίζει από τα άλλα είδη πλοίων. «Ηταν φαρδύτερο και βαθύτερο σκάφος απ’ ό,τι οι άλλες διήρεις και είχε κατάστρωµα που επεκτεινόταν σ’ όλο το µήκος του.
Ιδιαίτερα όµως είχε επισηµανθεί απ’ όλους τους αρχαίους συγγραφείς η µορφή της πλώρης που έµοιαζε µε κεφάλι κάπρου, του οποίου το ρύγχος ήταν το έµβολο του πλοίου. Ισως η µορφή µε το κεφάλι του κάπρου να ήταν ένα απλό µορφολογικό στοιχείο, αλλά οι «Σάµαινες», οι οποίες µε «εµβόλους σεσίµωνται», όπως αναφέρει ο Ησύχιος τον 5ο αιώνα µ.Χ., πιθανόν είχαν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις εµβολοφόρες πλώρες, που τις έκαναν να ξεχωρίζουν από τα άλλα πλοία», σηµειώνει ο κ. Δαµιανίδης. Ο οποίος άρχισε να δουλεύει βασιζόµενος κατ’ αρχάς στην πλώρη εµβολοφόρου πλοίου που απεικονιζόταν σε νόµισµα της σαµιακής αποικίας της Ζάγκρης στη Σικελία στηριζόµενος σε αρχαιολογικές µελέτες που συνέπιπταν στο συµπέρασµα ότι «απεικονίζεται πλώρη πλοίου τύπου Σάµαινα».
Στους χώρους του Ιωνικού Κέντρου Σπουδών θα εκτίθενται πέντε αντίγραφα αρχαίων πλοίων (µε βάση στοιχεία από τα ναυάγιά τους) σε φυσικό µέγεθος, κατασκευασµένα µε την τεχνική εκείνων των χρόνων. Ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει τρία ντοκιµαντέρ µε ψηφιακές αναπαραστάσεις ναυπήγησης του «Σάµαινα», σε µια προσπάθεια, στο πλαίσιο ισάριθµων ενοτήτων της έκθεσης, να σχηµατίσει µια όσο το δυνατόν γίνεται πληρέστερη εικόνα για την αρχαιοελληνική ναυπηγική παράδοση και τη ναυτική τεχνολογία της Σάµου και της αρχαίας Ελλάδας γενικότερα.
Το παράδειγµα της αρχαίας Σάµου, στα ναυπηγεία της οποίας κατασκευάστηκε το «Σάµαινα», κυριαρχεί στην πρώτη ενότητα της έκθεσης. Στη δεύτερη περιλαµβάνονται οι πηγές και το πρωτογενές υλικό, καθώς και τρεις ψηφιακές αναπαραστάσεις. Η έκθεση οργανώνεται στο πλαίσιο δηµιουργίας Μουσείου Ναυτικών και Ναυπηγικών Τεχνών του Αιγαίου από τον Δήµο Πυθαγορείου, σε συνεργασία µε το Τµήµα Μαθηµατικών του Πανεπιστηµίου Αιγαίου, την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, το Πνευµατικό Ιδρυµα Σάµου Νικόλαος Δηµητρίου, το Τεχνικό Γραφείο Κ.Α. Δαµιανίδης και το Ιωνικό Κέντρο.
Πηγή: Τα Νέα, Χ. Ιερείδης, 15/6/2010
