«Παρελθόν ή μέλλον;»: Αυτό είναι το δίλημμα που τίθεται από μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, η οποία θεωρεί – κάποτε δικαιολογημένα – την αρχαιολογική δραστηριότητα ως ασύμβατη με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και τροχοπέδη για τη σύγχρονη ανάπτυξη.
Η απάντηση στο παραπάνω δίλημμα έρχεται από τον Arthur Demarest, αρχαιολόγο επικεφαλής του Ινστιτούτου Μεσοαμερικανικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt των ΗΠΑ.
«Δε μπορούμε να αγνοήσουμε τις κρίσεις που μας περιβάλλουν στον αναπτυσσόμενο κόσμο […]. Πρέπει να σώσουμε τα μνημεία όπως επίσης και τα δάση και τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Αυτός πρέπει να είναι ο μελλοντικός δρόμος, διαφορετικά δεν υπάρχει μέλλον ούτε για τις αρχαιολογικές θέσεις ούτε για την αρχαιολογία».
Εργαζόμενος για πάνω από δέκα χρόνια στη θέση Cancuén του Μεξικού ο δρ Demarest ήρθε αντιμέτωπος όχι μόνο με αρχαιολογικούς γρίφους αλλά και με τα προβλήματα μιας τριτοκοσμικής κοινότητας που βρίσκεται μονίμως στο έλεος των περιβαλλοντικών προβλημάτων, της φτώχειας και της εκμετάλλευσης. Η μόνιμη κρατική διαφθορά και η ανεργία που περιμένει τους εργαζόμενους σήμερα στην ανασκαφή ντόπιους θα αποτελέσει σίγουρα αφετηρία για σύληση του αρχαιολογικού πλούτου και την αποψίλωση του τροπικού δάσους της περιοχής με σκοπό την άλογη εκμετάλλευση, στο όνομα και μόνο της επιβίωσης. Τραγική σύμπτωση αποτελεί το γεγονός ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται: οι ντόπιοι ιθαγενείς είναι απόγονοι των Μάγιας που δημιούργησαν το Cancuén και που οδηγήθηκαν στην καταστροφή με παρόμοιο τρόπο γύρω στα 800 μ.Χ.
Σύμφωνα με τον δρα Demarest η καταστροφή δεν είναι μονόδρομος αν, μετά το πέρας της ανασκαφής, οι κάτοικοι της περιοχής μπορέσουν να απορροφηθούν σε οργανωμένα κέντρα ανάπτυξης της περιοχής με βάση το παρελθόν της: αρχαιολογικά πάρκα, τουριστικές δραστηριότητες και άλλα. Σε συνέντευξή του στο περιοδικό New Scientist μάλιστα δήλωσε ότι η αποκάλυψη αρχαίων παλατιών συντελεί στην επιστημονική γνώση αλλά δεν βοηθά τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή, όπως τους απογόνους των Μάγια στο Cancuén. «Ηθική αρχαιολογία σημάνει τη χρήση της αρχαιολογίας και της δημοσιότητας που αποπνέει για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που ζουν κοντά στις θέσεις» συνοψίζει ο δρ Demarest.
Πηγή: New Scientist, 2/06/10
Z.Ξ.
