Ανθρώπινοι σκελετοί από τους οποίους λείπουν τα κρανία, κρανία σπασμένα από τα οποία λείπουν οι γνάθοι… Παράδοξες και ανατριχιαστικές ως έναν βαθμό ήταν οι εικόνες που αντίκρισαν οι αρχαιολόγοι κατά την ανασκαφή ενός μεγάλου τάφου στο Τσέπι του Μαραθώνα. Πριν από 4.000-5.000 χρόνια μυστηριώδεις τελετουργίες και άγνωστα ταφικά έθιμα ήταν σε ισχύ σε αυτή την περιοχή που, όπως είναι γνωστό, είχε άμεση επικοινωνία με τις Κυκλάδες και δεχόταν μεγάλη επίδραση σε κοινωνικές και θρησκευτικές πρακτικές. Τουλάχιστον δέκα νεκροί ενήλικοι και παιδιά- είχαν ενταφιαστεί διαδοχικά σε αυτόν τον τάφο, ο οποίος βρίσκεται στο χαρακτηρισμένο ως μοναδικό νεκροταφείο της Πρωτοελλαδικής εποχής στο Τσέπι και ερευνήθηκε από την καθηγήτρια κυρία Μαρία Παντελίδου-Γκόφα.
Χωρισμένο σε ομάδες ήταν το πλήθος των οστών μέσα στον λάκκο. Οστά χωρίς κρανίο αποτελούσαν την πρώτη ενότητα, στη δεύτερη υπήρχαν οστά, δύο κρανία ενηλίκων και ενός νηπίου, ενώ στην τρίτη ομάδα υπήρχαν μόνο ανοιγμένα κρανία καθώς επίσης μια πήλινη πυξίδα (κουτί) μέσα στην οποία βρέθηκαν τα οστά ενός νηπίου και ένας λίθινος σκύφος (είδος αγγείου σαν ποτήρι). Αλλά τα μυστήρια συνεχίζονται καθώς όλα τα κρανία (και των παιδιών) έφεραν κακώσεις. Αλλα τα είχαν σπάσει με πέτρα ενώ σε άλλα είχαν προκαλέσει οπές με κάποιο οξύ εργαλείο. Από όλα όμως έλειπαν οι κάτω γνάθοι, πλην του τελευταίου στη σειρά ταφής, του οποίου η γνάθος ήταν θρυμματισμένη. Ετσι το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι η απόσπαση της κάτω γνάθου των νεκρών ήταν τήρηση ενός εθίμου.
Άγνωστης προέλευσης και δυσερμήνευτης σημασίας είναι όλα αυτά, φυσικά. Άλλωστε η θρησκεία των προϊστορικών κοινωνιών αποτελεί ένα κεφάλαιο υπό διαρκή εξέταση. Αυτοί οι ιδιότυποι τάφοι προσδιορίζουν και τη μεγάλη σημασία του νεκροταφείου, το οποίο είχε εντοπισθεί το 1969 από τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο.
Ακόμη ένα έθιμο, εξάλλου, αφού εμφανίζεται σε όλους τους τάφους, είναι η απόθεση των νεκρών πάνω σε ποταμίσιες κροκάλες και η κάλυψή τους, στη συνέχεια, με βότσαλα. Ίδιες κροκάλες ορίζουν και την έκταση κάθε τάφου, ο οποίος χρησιμοποιούνταν για πολλές ταφές και για πολλά χρόνια. Έπειτα από τον τελευταίο νεκρό πάντως γέμιζαν τον λάκκο με πέτρες και έκλειναν το άνοιγμα με λίθινες πλάκες για να μη χρησιμοποιηθεί εκ νέου. Πυκνό και μεγάλο είναι αυτό το νεκροταφείο. Ως εκ τούτου θα πρέπει να αναφέρεται και σε εξίσου εκτεταμένο οικισμό της περιοχής, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι. Ο οικισμός αυτός είχε αναπτυχθεί στις αρχές της Εποχής του Χαλκού, ωστόσο η θέση του δεν έχει εντοπισθεί ακόμη.
Πηγή: Το Βήμα, Μ. Θερμού, 1/6/10
