Έκθεση πολλαπλής σημασίας και πολύπλευρης ανάγνωσης οι «Όψεις Αρμενικής Τέχνης από τη Συλλογή Καλφαγιάν» ανοίγει τις σελίδες της ιστορίας μιας οικογένειας, ενός λαού κι ενός πολιτισμού, στέλνοντας από τη Θεσσαλονίκη το μήνυμα μιας διεθνούς καμπάνιας: τη διάσωση και τη συλλογή των διασκορπισμένων ανά τον κόσμο έργων τέχνης του αρμενικού πολιτισμού.
Με αυτό τον στόχο ξεκίνησε η οικογένεια Καλφαγιάν πριν από σαράντα χρόνια τη σπάνια συλλογή της, συγκεντρώνοντας μέχρι σήμερα περισσότερα από 500 εκκλησιαστικά και κοσμικά αντικείμενα, μέρος της οποίας παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. Πρωτοπόροι συλλέκτες ο Καραμπέτ και η Αναίτ Καλφαγιάν, απόγονοι μιας οικογένειας της πολυεθνικής-πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης, με συνεχιστές της παράδοσης τον Ρουπέν και τον Αρσέν, νεότερα μέλη της οικογένειας που μεγάλωσαν κουβαλώντας στην ψυχή τους την πατρίδα των προγόνων.
Τέταρτης γενιάς Αρμένιοι της διασποράς, αλλά οι ιστορίες και τα πάθη του αρμενικού λαού κυριαρχούσαν στις συζητήσεις παρόλο που η παρουσία τους στη Θεσσαλονίκη χρονολογείται από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Σαράντα οικογένειες αριθμούσε εκείνη την περίοδο η Θεσσαλονίκη, όταν εγκαταστάθηκε η οικογένεια Γαζαριάν (έπειτα Καλφαγιάν) από το Τάλας (Μουταλάσκη) της Καππαδοκίας, για να επεκτείνει τις επιχειρήσεις στο ευρωπαϊκό τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Μολονότι η συλλογή ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70, το ενδιαφέρον για την τέχνη του αρμενικού πολιτισμού υπήρχε πάντα. Το καλλιεργούσαν τα οικογενειακά κειμήλια, το εμφύσησε μέλος της οικογένειας Γαζαριάν που διατηρούσε το μοναδικό αρχαιοπωλείο στη Θεσσαλονίκη από τη δεκαετία του ’20 ως τη γερμανική κατοχή, και το ενίσχυσαν κυρίως τα ιστορικά γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα τον διαμελισμό της αρμενικής τέχνης μετά την καταστροφή και τον ολοκληρωτικό ξεριζωμό του αρμενικού λαού.
Τα πολιτιστικά επιτεύγματα των Αρμενίων κατά τη μεσαιωνική περίοδο έχουν αποτελέσει αντικείμενο επιστημονικής έρευνας. Η περίοδος όμως στην οποία ανήκουν τα έργα της συλλογής ανοίγουν δρόμους στους διεθνείς ερευνητές για μια ανεξερεύνητη πτυχή της αρμενικής ιστορίας και της τέχνης. Συμπίπτει με τη μεταβυζαντινή και μαρτυρεί τις ισχυρές επιρροές από την ισλαμική τέχνη αλλά και εν γένει την τέχνη της Ανατολής που οφείλεται στην εξάπλωση των εμπόρων Αρμενίων στην Ευρώπη, τη μέση Άπω Ανατολή και τις Ινδίες από τον 17ο αιώνα.
Πολλά από τα αντικείμενα αποτελούν δωρεές σε εκκλησίες. Ανάμεσά τους χειρόγραφα, υφάσματα, πορσελάνινα είδη από την Κίνα, κεραμικά Κιουτάχειας, κτητορικές επιγραφές, επικαλύμματα Ευαγγελίων, όπλα, διακοσμητικά, σπάνια εκκλησιαστικά και κοσμικά αντικείμενα που ξεδιπλώνουν πλευρές της αρμενικής ιστορίας.
Πηγή: Καθημερινή, Γ. Μυρτσιώτη, 29/5/10
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_29/05/2010_402607
