Σε εκτεταμένη σωστική επέμβαση στο σύνολο των 4 χιλιομέτρων των βυζαντινών τειχών της Θεσσαλονίκης προχωρά η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Είναι η πρώτη φορά από την απελευθέρωση της πόλης, το 1912, που θα γίνει σ’ αυτά ένα τόσο σημαντικό έργο.
Το πράσινο φως δόθηκε με την έγκριση της μελέτης στην τελευταία συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Σύμφωνα με τον προϊστάμενο του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων της 9ης ΕΒΑ, αρχιτέκτονα Βασίλη Κονιόρδο, μέχρι σήμερα έχουν γίνει στα τείχη μόνο τμηματικές επεμβάσεις στερέωσης. Στόχος είναι οι εργασίες να ολοκληρωθούν μέσα σε 3 χρόνια.
Σε 2 χρόνια (2012) η Θεσσαλονίκη γιορτάζει τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της και υπολογίζεται ότι μεγάλο μέρος των βυζαντινών τειχών της θα βρίσκεται σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ό,τι σήμερα. Τα τείχη κηρύχτηκαν ιστορικά διατηρητέα μνημεία το 1961 και το 1989 χαρακτηρίστηκαν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO.
Από το 1912 μέχρι σήμερα υπέστησαν υποβάθμιση της ποιότητάς τους ως μνημείο, διάσπαση της ενότητας ως σύνολο, παρεμπόδιση προσβάσεων, σε συνδυασμό με την απώλεια ζωτικού χώρου γύρω από αυτά, αποσάθρωση των συνδετικών κονιαμάτων, κατάρρευση τμημάτων, απώλεια υλικού, υγρασία και φθορά.
«Δεν είναι λίγες οι φορές που κάτοικοι της περιοχής βγήκαν το πρωί να πάρουν το αυτοκίνητό τους και είδαν να έχει πέσει πάνω του μία από τις επάλξεις. Αγρια δέντρα, συκιές και αγριοκαρυδιές φυτρώνουν στα τείχη και οι ρίζες τους μεγαλώνουν, διογκώνονται και προκαλούν ρηγματώσεις», τονίζει ο Β. Κονιόρδος. Αναπτύσσονται επίσης φυτά που μεταφέρουν στο εσωτερικό της οχύρωσης την υγρασία, με αποτέλεσμα τα τείχη να διαβρώνονται εσωτερικά και, αρκετές φορές, κομμάτια της οχύρωσης να καταρρέουν.
Η 9η ΕΒΑ εκπόνησε τη μελέτη για τη σωστική επέμβαση στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ, ώστε να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ προς χρηματοδότηση.
Από τα 8 χλμ. τειχών της Θεσσαλονίκης σώζονται σήμερα 4 χλμ. Η μελέτη περιλαμβάνει επεμβάσεις στη στέψη των τειχών όχι μόνο στην Άνω Πόλη, αλλά και σε άλλα σημεία, μέσα στην πόλη. Θα γίνει επίσης στεγανοποίησή τους, προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω επιδείνωση από τη βροχή, αλλά και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Δίνεται η δυνατότητα να καλυφθούν και κενά που υπάρχουν από μικρότερα τμήματα που έχουν πέσει, αλλά και να δοθούν κλίσεις για την απορροή των ομβρίων, χωρίς μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις που θα αλλοίωναν τα αυθεντικά στοιχεία του μνημείου.
Η υποβάθμιση των τειχών της Θεσσαλονίκης έχει προέλθει από την προσκόλληση αυθαίρετων κτισμάτων, ενώ η αισθητική τους αλλοίωση οφείλεται στην τοποθέτηση περιφράξεων ή και εγκατάσταση κεραιών τηλεόρασης. Κυρίως όμως οφείλεται στη διάσπαση του συνόλου της οχύρωσης ως αρχιτεκτονικού συνόλου, λόγω της κατεδάφισης τμημάτων της για τη διάνοιξη οδικών αξόνων, με αποτέλεσμα τη διατήρηση όγκων τειχών αποσπασμένων από το σύνολό τους.
«Όταν λέμε αυθαίρετα, δεν εννοούμε τα προσφυγικά, αλλά υπολείμματα κτισμάτων που έχουν κατεδαφιστεί, αλλά έμειναν μέσα στο τείχος κάποια κεραμίδια, ξύλινοι δοκοί ή οι σιδερένιες αγκυρώσεις της ΔΕΗ και του ΟΤΕ», υπογραμμίζει ο Β. Κονιόρδος.
Στη μελέτη περιλαμβάνεται και ο μεγάλος βόρειος πύργος του Επταπυργίου, ο μοναδικός στον οποίο δεν είχε γίνει μελέτη στασιμότητας. «Ηταν σε κακή κατάσταση και τώρα με την αποκατάστασή του (δάπεδα, στέγη, κ.λπ.) θα γίνει πλέον πλήρως επισκέψιμο ολόκληρο το Επταπύργιο. Μέχρι τώρα ο επισκέπτης σταματούσε εκεί και δεν ήταν εφικτό να ξεναγηθεί πάνω στα τείχη και να δει ό,τι έβλεπαν πριν από αιώνες οι υπερασπιστές της πόλης».
Από τον Κάσσανδρο μέχρι τους Οθωμανούς
Info: Η οχύρωση της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε από τον ιδρυτή της, τον Κάσσανδρο. Πρώτες επισκευές και επέκταση έγινε τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ο Καίσαρας Γαλέριος (293-311) αναβάθμισε τις οχυρώσεις της πόλης. Επί Ιουλιανού (361-363) επισκευάστηκαν. Την οριστική μορφή τους πήραν επί Μεγάλου Θεοδοσίου (379-395). Μερικές επεμβάσεις και συμπληρώσεις έγιναν επί Οθωμανών, όπως η στρογγυλοποίηση του πύργου του Τριγωνίου. Τα τείχη της Θεσσαλονίκης είχαν σχήμα τραπεζίου και έφταναν από την Ανω Πόλη ώς μέσα στη θάλασσα. Ο Λευκός Πύργος ήταν ένας από τους πύργους τους.
Πηγή: Ελευθεροτυπία, Σ. Αποστολάκη, 20/1/10
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=123068
