Η ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και οι κοινωνικές αλλαγές που σημειώθηκαν την τελευταία δεκαετία φαίνεται ότι επηρέασαν και τη σύλληψη της αρχαιολογίας σε επίπεδο πρακτικό και θεωρητικό. Αν και ανομοιογενή, τα παρακάτω στοιχεία-φαινόμενα της δεκαετίας που πέρασε αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες-κλειδιά στη διαμόρφωση του «προσώπου» της αρχαιολογίας του 21ου αι.

Ανατροπή…όρων, δεδομένων, ιδεών: Ο Ν. Σταμπολίδης φωτίζει τους Σκοτεινούς Αιώνες με το χρυσό της Ελεύθερνας, ο άνθρωπος είναι ένα εκατομμύριο χρόνια αρχαιότερος ως είδος και η Κοιλάδα των Βασιλέων στην Αίγυπτο είναι ακόμα γεμάτη εκπλήξεις, με πρώτη την αποκάλυψη του ΚV 63.
GIS και αρχαιολογία: Καταγραφή δεδομένων στο χώρο ανασκαφής με απόλυτη ευκρίνεια. Η επιφάνεια της γης είναι πλέον ένα σύνολο σημείων που ορίζονται με τη βοήθεια δορυφόρου, γεγονός που επιτρέπει την εκπόνηση ψηφιακών τοπογραφικών σχεδίων με απόλυτους γεωγραφικούς προσδιορισμούς. Απαραίτητη διαδικασία στην έρευνα πεδίου από τις αρχές της δεκαετίας, ιδιαίτερο ερευνητικό αντικείμενο σήμερα.
Κοινωνικό Μουσείο: Οι θεωρητικές έννοιες που η μουσειολογία επεξεργάζεται κατά τα τελευταία 30 χρόνια σε σχέση με το ρόλο των μουσείων για το κοινωνικό σύνολο μπήκαν σε πρακτική εφαρμογή αλλάζοντας τα μουσεία κατά τη δεκαετία που πέρασε. Ριζική ανάπλαση των μουσείων – εκθεσιακά και χωροταξικά -  με στόχο την πληροφόρηση του κοινού παρά τη διαφύλαξη των αντικειμένων. Πλήθη συρρέουν στα μουσεία που μεταβάλλονται σε περιοχές ψυχαγωγίας και ελεύθερης γνώσης.
Ψηφιοποίηση/Τεκμηρίωση : Αρχαιολογικά δεδομένα αμέσως και σε τάξη! Η οθόνη του υπολογιστή γίνεται πύλη πρόσβασης στις πηγές της αρχαιολογικής έρευνας – από αρχαίους παπύρους μέχρι συλλεκτικούς τόμους και αρχεία εκατοντάδων επιστημονικών περιοδικών – μέσω εκτενών βάσεων πληροφοριών ή και αποδελτιωμένων αρχαιολογικών δεδομένων που υπάρχουν πλέον στο διαδίκτυο. Η επιστημονική έρευνα δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια.
Επαναπατρισμός αρχαίων αντικειμένων: Νέοι κανόνες εκ μέρους ιδιωτικών, κρατικών και διεθνών οργανισμών φιλοδοξούν να ορίσουν – και έτσι να περιορίσουν – την αρχαιοκαπηλία και μεγάλα μουσεία αναγκάζονται να επιστρέψουν τμήματα των συλλογών τους στις χώρες προέλευσης. 

Με βάση τα παραπάνω, η αρχαιολογική πράξη θα προχωρεί με κάθε σπιθαμή της γης να καταγράφεται με απόλυτες τιμές και κάθε αρχαιολογική πηγή να είναι προσβάσιμη με το πάτημα ενός κουμπιού, αν και ταυτόχρονα η ανθρωπότητα θα συνεχίζει να ενθουσιάζεται με την εύρευση χρυσού και να αναζητά χαμένους θησαυρούς στην Κοιλάδα των Βασιλέων!

Ζέτα Ξεκαλάκη