Y. Maniatis (επιμ.), ASMOSIA VII, Actes du VIIe colloque international de l’ASMOSIA, Thasos 15-20 Septembre 2003, BCH Supplément 51, Αθήνα 2009, 829 σελ.
ISBN 978-2-8695-207-1
Πρακτικά συνεδρίου

Κυκλοφόρησαν πρόσφατα τα πρακτικά του 7ου συνεδρίου για τη μελέτη των αρχαίων μαρμάρων και άλλων λίθων. Πρόκειται για την έβδομη συνάντηση της ένωσης ASMOSIA (Association for the Study of Marble and Other Stones used in Antiquity) που πραγματοποιήθηκε στη Θάσο, τον Σεπτέμβριο του 2003. Η γλώσσα των ανακοινώσεων είναι κυρίως η αγγλική και οι μελέτες βασίζονται στη διεπιστημονική έρευνα, επικαλούμενες γνώσεις από την αρχαιολογία, την ιστορία της τέχνης, την αρχιτεκτονική, τις τεχνικές επεξεργασίας του λίθου και την αρχαιομετρία, με σκοπό τη μελέτη του λίθου από την εξόρυξή του στο λατομείο έως τη δημιουργία των έργων τέχνης.

Η επιλογή της Θάσου για τον τόπο διεξαγωγής του συνεδρίου είναι δικαιολογημένη. Το νησί διαθέτει πλούσια λατομεία μαρμάρου εξαιρετικής ποιότητας, το οποίο προτιμήθηκε στη μνημειακή αρχιτεκτονική καθώς και από διάφορα εργαστήρια γλυπτικής (Θεσσαλονίκη, Ρώμη, κ.λπ.). Έτσι, ο τόμος ξεκινά με εισαγωγικά άρθρα για το νησί της Θάσου και τη θέση του στο Αιγαίο κατά την αρχαιότητα.
Οι ανακοινώσεις του συνεδρίου χωρίζονται σε οκτώ μέρη. Το πρώτο μέρος ασχολείται με αρχαιολογικές μελέτες για τη χρήση του μαρμάρου, για το εμπόριο του μαρμάρου μεταξύ της Θάσου και της Θεσσαλονίκης και για έργα γλυπτικής, όπως ο Καίσαρας της Θάσου, ο Κούρος της Νάξου, τα γλυπτά του αετώματος του ιερού της Σαμοθράκης, ή ακόμα για εργαστήρια γλυπτικής, όπως τα μακεδονικά εργαστήρια τα οποία δούλευαν θασίτικο μάρμαρο, και την προέλευση του μαρμάρου από το οποίο κατασκευάστηκαν σαρκοφάγοι.
Στο δεύτερο μέρος μελετώνται τεχνικές εξόρυξης, τα λατομεία και η γεωλογία των περιοχών, όπως η Δήλος, η Αίγυπτος και η Θάσος (ύπαρξη λατομείου για την κατασκευή σαρκοφάγων). Επίσης εξετάζεται η έκθεση των αρχαιολογικών χωρών στις καιρικές συνθήκες. Στο τρίτο μέρος οι μελέτες ασχολούνται με την ανάλυση της προέλευσης και την ταυτοποίηση του μαρμάρου, με αφορμή ευρήματα από ναυάγια όπως εκείνο της Torre Sgarrata. Μελετώνται επίσης οι τεχνικές ανάλυσης των λίθων για τη διευκρίνιση της προέλευσής τους, καθώς και ένας τύπος μαρμάρου, το γνωστό verde antico και η εξάπλωσή του. Στο τέταρτο μέρος εξετάζεται η προέλευση των άλλων πετρωμάτων εκτός του μαρμάρου.
Στο πέμπτο μέρος παρουσιάζονται μελέτες για την τεχνική της μακροσκοπικής μελέτης των λίθων και την εξέλιξή της, καθώς και μη καταστρεπτικές μέθοδοι εξέτασης, που αξιοποιούνται στη μελέτη του λάπις λάζουλι και του μαρμάρου στα έργα τέχνης. Για την προέλευση των πετρωμάτων, ιδίως των μαρμάρων, αναπτύσσονται και χρησιμοποιούνται βάσεις δεδομένων, από τις οποίες οι πιο πρόσφατες εφαρμογές παρουσιάζονται στο έκτο μέρος. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται η βάση δεδομένων για τα ισότοπα των μαρμάρων της Πεντέλης, η βάση δεδομένων για τα αρχαία λατομεία της Ελλάδας, η οποία αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Πανεπιστημίου Αθηνών (Γ. Κοκκορού-Αλευρά, Ε. Πουπάκη κ.ά.).
Ακόμη, στο έβδομο μέρος διερευνώνται οι ιδιότητες των λίθων, η αντίδρασή τους στη διάβρωση και η συντήρησή τους (μέρος 7). Στο τελευταίο μέρος μελετώνται τα χρώματα και οι χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν για τον επιχρωματισμό των ελληνιστικών αγαλμάτων της Δήλου (P. Jockey, B. Bourgeois).

Τα πρακτικά του συνεδρίου αυτού συγκεντρώνουν τα αποτελέσματα των πιο πρόσφατων μελετών για το λίθο εξετάζοντας, όπως και στις προηγούμενες συναντήσεις, θέματα που αφορούν τη λατόμευση, τη γλυπτική και τα εργαστήρια, το εμπόριο του μαρμάρου αλλά και των έργων τέχνης ή άλλων προϊόντων, την προέλευση και τις επιλογές για την ποιότητα των λίθων για τις διάφορες κατασκευές, καθώς και τις μεθόδους για τον προσδιορισμό της προέλευσης και τη συντήρηση του λίθου. Ο τόμος αυτός είναι σημαντικός για το χημικό και το συντηρητή αλλά και για το μελετητή της αρχιτεκτονικής, της αρχαιολογίας και της ιστορίας της τέχνης.

C.B.