Σε νέα, ασφυκτικά πλαίσια πρόκειται να μπει η ανασκαφική και ερευνητική δραστηριότητα αρχαιολογικών σχολών, ινστιτούτων και ομάδων που εργάζονται στο έδαφος της Τουρκίας, με βάση νέο νομοσχέδιο που κατατέθηκε πρόσφατα από τις αρχές του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της χώρας. Το νομοσχέδιο έχει προκαλέσει ήδη αντιδράσεις στο εξωτερικό, ενώ φαίνεται ότι χωρίζει στα δύο και τους τουρκικούς αρχαιολογικούς κύκλους.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, η αρχαιολογική περίοδος για κάθε ξένη αποστολή ενδέχεται να αντιστοιχεί σε μια περίοδο το λιγότερο τεσσάρων μηνών, ενώ οι εργασίες θα πρέπει να επιβλέπονται απαραίτητα από Τούρκο κρατικό λειτουργό-επόπτη, ο οποίος θα μοιράζεται τη θέση του διευθυντή των εργασιών με τον επικεφαλής της κάθε ξένης ομάδας.

Κατά το σχεδιασμό του νέου νόμου στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο Τούρκος Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Ertuğrul Günay είχε δικαιολογήσει τις αποφάσεις του ως μια προσπάθεια δραστηριοποίησης των διευθυντών των ξένων αποστολών, οι οποίοι δεν δημοσιεύουν εκτενώς τα ευρήματά τους. Άλλες δηλώσεις του έδιναν το μήνυμα ότι η δραστηριότητα των ξένων αποστολών ευθύνεται κατά πολύ για την παράνομη διακίνηση αρχαιοτήτων, την ίδια στιγμή που η Τουρκία και η Ελλάδα θεωρούνται από τους κύκλους της Δύσης ότι δεν είναι σε θέση να προστατέψουν την πολιτιστική κληρονομιά τους.

Από την οθωμανική περίοδο οι ανασκαφές στην Τουρκία διενεργούνταν από ξένες αποστολές, κυρίως γερμανικές, οι οποίες προσλαμβάνονταν από τους Σουλτάνους. Είναι επίσης γνωστό ότι αρχαιότητες μεταφέρονταν κατά κόρον στο εξωτερικό από τους ανασκαφείς, αν και τέτοια φαινόμενα συνέβαιναν με τις ευλογίες των Οθωμανών μοναρχών! Με βάση τα στοιχεία αυτά, τα νέα προτεινόμενα μέτρα είναι ιστορικά μόνο φαινομενικά, καθώς η ευθύνη για την ανασκαφική δραστηριότητα στη χώρα περιέρχεται πλέον στους Τούρκους αρχαιολόγους, αλλά δεν υπάρχει κανένα άμεσο μέτρο κατά της καπήλευσης των πολιτιστικών αγαθών της περιοχής.

Η εκτενής ανασκαφική περίοδος και η παρουσία Τούρκου συν-διευθυντή ενδέχεται να δυσχεραίνουν οικονομικά και οργανωτικά το έργο των ξένων αρχαιολογικών αποστολών. Εύλογα λοιπόν η παγκόσμια αρχαιολογική κοινότητα ανησυχεί καθώς υπάρχουν υπόνοιες ότι τα μέτρα θα επηρεάσουν αρνητικά τις εργασίες των 43 ξένων ανασκαφικών προγραμμάτων που πραγματοποιούνται σήμερα στην Τουρκία, και πιθανότατα και των 34 αποστολών που διενεργούν επιφανειακή έρευνα.

Πηγή: Σύνταξη, 23/10/2009

(με πληροφορίες από το περιοδικό Science και την εφημερίδα Hurriyet)

Ζ.Ξ.