Όταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Γέιλ, Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις, μετά 23 χρόνια ερευνών τοποθετούσε την πλάκα στο πρώτο αντίγραφο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, πίστευε, όπως αναφέρει η Καθημερινή (18/10/2009), ότι είχε φτάσει στη λύση του μεγάλου γρίφου για τα πρώτα γρανάζια που κατασκεύασαν και συνδύασαν οι αρχαίοι Έλληνες πριν από 20 αιώνες.
Οι ραδιογραφίες του πυρηνικού φυσικού Χαρ. Καράκαλου, που βοήθησαν τον Αμερικανό καθηγητή, και κυρίως τα συμπεράσματα του δρος Πράις, για το πώς συνδέονταν οι πολύπλοκοι άξονες με γρανάζια του Μηχανισμού, «μας υποχρέωσαν να αλλάξουμε ριζικά τα όσα πιστεύαμε για την ελληνιστική τεχνολογία».
Όμως, όπως σημείωνε ο Αυστραλός επιστήμονας Άλαν Μπρόμλεϊ, που επίσης ασχολήθηκε χρόνια με το αρχαίο αντικείμενο κατασκευάζοντας κι αυτός ένα αντίγραφο, το μυστήριο συνεχίζεται. Σήμερα, διά χειρός ομάδας του ΑΠΘ, η χώρα μας διαθέτει το πιο «κοντινό» αντίγραφο του αρχαιοελληνικού τεχνολογικού θαύματος.
Το πολύπλοκο μηχάνημα, που ανασύρθηκε το 1900 από τον βυθό της θάλασσας των Αντικυθήρων από Σύμιους σφουγγαράδες, κρατά ακόμη κρυμμένα κάποια μυστικά του, παρά τις υπερσύγχρονες τομογραφίες που έγιναν στα τμήματά του στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, τις αλλεπάλληλες επιστημονικές έρευνες και τις προσπάθειες διακεκριμένων επιστημόνων να κατασκευάσουν πανομοιότυπους μηχανισμούς που να αποδίδουν αστρονομικά δεδομένα, όπως πιστεύεται ότι παρείχε στον χρήστη του ο αρχαίος μηχανισμός που βρέθηκε στο ρωμαϊκό ναυάγιο του 80 π.Χ.
Σήμερα, περίπου 30 χρόνια μετά τις δημοσιεύσεις του Πράις, ο αριθμός των αξιόλογων αντιγράφων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων σε μουσεία και εκθέσεις όλου του κόσμου δεν ξεπερνούν τα 15.
«Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι έχει διασωθεί μόνο το 40% του αρχαίου μηχανισμού και λείπει το υπόλοιπο. Ξέρουμε τι κάνει, αλλά σίγουρα μπορεί να κάνει και κάτι παραπάνω», τονίζει ο μαθηματικός Διον. Κριάρης, που έχει κατασκευάσει με σύγχρονα υλικά το 1/3 των αντιγράφων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Νέα Υόρκη.
Σύμφωνα με την επικρατούσα επιστημονική άποψη, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής εκπληκτικής τεχνολογίας. Ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου. Κατασκευάστηκε πριν από περίπου 2.000 χρόνια (υπάρχουν ελάχιστες ιστορικές αναφορές γι’ αυτόν) κι χρησιμοποιόταν για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ήλιου, της Σελήνης, πιθανώς και των πλανητών.
«Δεν μπορώ να φανταστώ την τεχνολογία που χρησιμοποίησαν οι αρχαίοι τεχνίτες για την κατασκευή των αξόνων πολύπλοκης γεωμετρίας που στηρίζουν τα δεκάδες γρανάζια που περιέχει ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων», τονίζει στην εφημερίδα ο αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ κ. Κυρ. Ευσταθίου. «Υπάρχουν άξονες στο εσωτερικό του με τετραγωνικές, κυλινδρικές διατομές, έκκεντροι που ακόμη και σήμερα είναι δύσκολο να κατασκευαστούν και παραμένει ερώτημα πώς τους κατασκεύαζαν και με τόση ακρίβεια…». Ο ίδιος μαζί με τον καθηγητή Αστρονομίας του ΑΠΘ κ. Γιάννη Σειραδάκη εργάστηκαν στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου για την κατασκευή ενός πανομοιότυπου Μηχανισμού των Αντικυθήρων ίδιας κλίμακας, ολόιδιων υλικών και ίδιου τρόπου συναρμολόγησης με αυτά του αρχαίου.
Στα 29 γρανάζια που έχουν εντοπιστεί στα θραύσματα του πρωτοτύπου, με βάση αστρονομικά μεγέθη προσδιορίστηκαν άλλα 10 και τα νέα στοιχεία από το εσωτερικό των θραυσμάτων που αποκάλυψε ο πρωτοποριακός τομογράφος Blade Runner τo 2005 στο Μουσείο Αθηνών, οδήγησαν την ομάδα του ΑΠΘ στην κατασκευή ενός αντιγράφου «όσο το δυνατόν πιστότερου μπορούσε να γίνει, χωρίς όμως να χρησιμοποιηθούν μοντέρνα και σύγχρονα μηχανολογικά υλικά», υπογράμμισε ο κ. Σειραδάκης.
«Χρησιμοποιήσαμε ακτίνες λέιζερ, κατασκευάσαμε τα γρανάζια με ηλεκτροδιάβρωση κοπής με σύρμα και τους πολύπλοκους άξονες με ψηφιακά καθοδηγούμενες εργαλειομηχανές (CNC). Μεταξύ άλλων, απαιτήθηκε απόλυτη ακρίβεια υπερσύγχρονης τεχνολογίας για τη διάνοιξη 365 οπών (ημέρες έτους) διαμέτρου μισού χιλιοστού που η μια “ακουμπάει” στην άλλη χωρίς να ενώνονται και ξαναδημιουργεί ερωτήματα για πώς το πετύχαιναν οι αρχαίοι τεχνίτες», υπογραμμίζει ο κ. Ευσταθίου.
Η πανεπιστημιακή ομάδα του ΑΠΘ αναζητεί τώρα πόρους χρηματοδότησης για να προχωρήσει στην κατασκευή τριών πιο βελτιωμένων αντιγράφων (λιγότερο ευαίσθητα στη χρήση), που θα διαθέτουν την απόλυτη βαθμονόμηση και θα μπορούν να εκτελούν τους ίδιους αστρονομικούς υπολογισμούς που σήμερα συνήθως στα αστεροσκοπεία εκτελούνται μέσα από τα προγράμματα των σύγχρονων ηλεκτρονικών υπολογιστών…
Πηγή: Καθημερινή, Θ. Τσίγγανα, Καθημερινή, 18/10/09
