Ήταν οι Σπαρτιάτες πολεμόχαροι νταήδες και ο Μέγας Αλέξανδρος μαμμόθρεφτο; Το βιβλίο του Βρετανού δρα Μάικλ Σκοτ απομυθοποιεί την αρχαία Ελλάδα. Είναι μόδα, λένε Έλληνες ιστορικοί και αρχαιολόγοι
«Σπαρτιάτες! Ετοιμαστείτε να νιώσετε ντροπή. Φαίνεται πως απείχαν πολύ από το να είναι η αφρόκρεμα οι ευγενείς πολεμιστές, που ο καθένας τους άξιζε όσο 1.000 από τους αντιπάλους τους. Οι έξοχες δυνάμεις του βασιλιά Λεωνίδα ήταν ένα ασκέρι από νταήδες. Και ο Μέγας Αλέξανδρος; Ένα μαμμόθρεφτο- στην πραγματικότητα η μητέρα του ήταν παρασάγγας καλύτερη στη μάχη και πέθανε σαν στρατιώτης στο πεδίο της μάχης». Είναι μερικές μόνο από τις «αποκαλύψεις» στο βιβλίο «From Democrats to Κings» («Από δημοκράτες σε βασιλείς»), το οποίο υπογράφει ο μελετητής του αρχαίου ελληνικού κόσμου δρ Μάικλ Σκοτ (κυκλοφόρησε χθες από την Ιcon Βooks), σύμφωνα με δημοσίευμα του «Ιndependent».
Η «δαγκάνα» όμως του 28χρονου συγγραφέα δεν στέκεται μόνο στον Αλέξανδρο και τους Σπαρτιάτες. Αποκαλύπτει κι άλλες «αλήθειες» για θρυλικές προσωπικότητες, που «θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε κλασικούς ήρωες».
«Οι ηρωικοί Σπαρτιάτες των Θερμοπυλών, των οποίων η γενναία αντιπαράθεση με τον τεράστιο αριθμητικά περσικό στρατό απαθανατίστηκε στην ταινία “300”, χάνουν το προσωπείο τους και παρουσιάζονται από τον δρα Σκοτ ως πολεμοκάπηλοι του αρχαίου κόσμου, που επιτηρούσαν την Αθήνα με σχεδόν ασυλλόγιστη βία, καταστρέφοντας οτιδήποτε δεν τους άρεσε.
Ο Μέγας Αλέξανδρος- που έμεινε στην Ιστορία για τις κατακτήσεις του στα πέρατα του γνωστού τότε κόσμου και τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή- ήταν παιδί της μαμάς. Και οι αναρίθμητες επιστολές που της έστελνε από το πεδίο της μάχης εξόργιζαν τους στρατηγούς του. Παρά το γεγονός ότι προσφάτως ψηφίστηκε ως ο σπουδαιότερος Έλληνας, η επιτυχία του οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην ευκαιριακή εκμετάλλευση των θεμελίων που είχε θέσει ο πατέρας του, Φίλιππος Β΄», αναφέρει το άρθρο της βρετανικής εφημερίδας, το οποίο υπογράφει ο Πολ Μπιγκνέλ.
«Το βιβλίο μου δείχνει πώς μια γενιά ανθρώπων πριν από εμάς ανταποκρίθηκε σε παρόμοιες προκλήσεις και ποιες στρατηγικές αποδείχθηκαν επιτυχημένες. Είναι μια ιστορική περίοδος, που καλά θα κάνουμε να την αναλογιστούμε λίγο περισσότερο τώρα- κι εμείς την αγνοούμε με δική μας ευθύνη», λέει ο συγγραφέας.
«Υπάρχει η τάση πολλοί νέοι ερευνητές, και ειδικά Άγγλοι, να επιδιώκουν την πρωτοτυπία αποδομώντας και απομυθοποιώντας πρόσωπα και γεγονότα. Μόνο που τις περισσότερες φορές βασίζονται σε υποκειμενικά κριτήρια και σε ορισμένες πηγές και όχι στο σύνολο των πηγών», λέει στα «ΝΕΑ» ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης. «Δεν είναι η πρώτη φορά που κάποιος προσπαθεί να κάνει κάτι ανάλογο. Στο παρελθόν είχαμε το φαινόμενο της Μαύρης Αθηνάς, που ήταν πολύ πιο σοβαρό. Είναι αστείο να προσβαλλόμαστε, ιδιαιτέρως όταν δεν μας πείθουν τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται από τους συγγραφείς».
Επιφυλακτικός ωστόσο εμφανίζεται και ο ίδιος ο Μάικλ Σκοτ στο διαδικτυακό του ημερολόγιο, θεωρώντας πως ναι μεν αποδομεί κάποια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 4ου αι. π.Χ., αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις «το δημοσίευμα είναι παραπλανητικό». Και παραδέχεται πως μπορεί να υπάρχει πιθανότητα ο Αλέξανδρος να ήταν μαμμόθρεφτο, αλλά «αυτό δεν σημαίνει πως δεν πέτυχε πολλά πράγματα μόνος του». Και προσθέτει: «Ο Αλέξανδρος δεν θα είχε καταφέρει να υλοποιήσει την εκστρατεία του στην Ανατολή, αν ο πατέρας του δεν είχε βάλει σε τάξη τον Οίκο των Μακεδόνων. Αν δεν είχε φιλοδοξίες και ικανότητες δεν θα τον ακολουθούσε καμία από τις περιοχές που είχε κατακτήσει ο πατέρας του».
Όσο για τους Σπαρτιάτες; «Δεν ήταν τόσο ικανοί στο να ελέγχουν την Ελλάδα τον 4ο αι. π.Χ. Στην πραγματικότητα ήταν χοντροκέφαλοι και αδέξιοι. Αλλά τι να περιμένει κανείς από κάποιους που τρώνε για πρωινό μέλανα ζωμό;» συνεχίζει ο Μάικλ Σκοτ.
«Παρανοήσεις, υπερβολές και χονδροειδή λάθη»
«Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο του Μάικλ Σκοτ “Από δημοκράτες σε βασιλείς”. Ο “πιασάρικος” τίτλος του βιβλίου μαρτυρεί μια αναχρονιστική αντιμετώπιση της ελληνικής ιστορίας: η υποτιθέμενη πορεία από δημοκράτες σε βασιλείς είναι ανιστόρητη υπεραπλούστευση», λέει στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Άγγελος Χανιώτης. «Όσα ο Πολ Μπίγκνελ παρουσιάζει ως ρηξικέλευθη επανεξέταση των πηγών και εντελώς νέα εικόνα της κλασικής αρχαιότητας, είναι μείγμα από παρανοήσεις και υπερβολές του αρθρογράφου, χονδροειδή λάθη (η Ολυμπιάδα πέφτει ηρωικά μαχόμενη στο πεδίο της μάχης και η «χρυσή Αθήνα» του 5ου π.Χ. αιώνα συγχέεται με την Αθήνα του 4ου αιώνα) και κοινοτοπίες (η σκληρότητα των Σπαρτιατών πολεμιστών, η οφειλή του Αλεξάνδρου στον Φίλιππο, η ιδιαίτερη σχέση με τη μητέρα του, οι φιλομοναρχικές τάσεις του Ισοκράτη). Το βιβλίο του Σκοτ σίγουρα θα έχει καλές πωλήσεις, όπως είχε πριν από δεκαπέντε χρόνια η λησμονημένη σήμερα “Μαύρη Αθηνά”. Όσοι επιλεκτικά βλέπουν την αρχαία Ελλάδα και τον πολιτισμό της ως θαύμα ηρώων, που δεν επιδέχεται ιστορικές ερμηνείες, θα αγανακτήσουν. Όσοι αγωνίζονται να κατανοήσουν την ελληνική ιστορία ως βίο και εμπειρία ανθρώπων, θα το αγνοήσουν».
Πηγή: Τα Νέα, Μ. Αδαμοπούλου, 6/10/09
