Το 2001, ο γάλλος γεωλόγος και ερευνητής της προϊστορίας Jacques Collina-Girard διατύπωσε μια νέα θεωρία για τη θέση της χαμένης Ατλαντίδας.
Σύμφωνα με αυτήν, ένα υποθαλάσσιο ύψωμα (που σήμερα βρίσκεται 55 μ. πάνω από τη στάθμη της θάλασσας), 15 χλμ. βορειοδυτικά του Ακρωτηρίου Σπάρτελ (στις ακτές του Μαρόκο, 12 χλμ. δυτικά της Ταγγέρης) υπήρξε ως το 10000 π.Χ. ένα νησί που μπορεί να ταυτιστεί με την περίφημη Ατλαντίδα του Πλάτωνα. Προκειμένου να ελέγξει και να τεκμηριώσει αυτή του την υπόθεση, ο Collina-Girard προχώρησε σε έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων παρουσιάζει σε ένα βιβλίο με τίτλο L’Atlantide retrouvée? Enquete scientifique autour d’un mythe.
Στο βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας διηγείται πώς το 2001, προς μεγάλη του έκπληξη, ανακάλυψε ότι η γεωγραφική περιγραφή της θέσης της Ατλαντίδας από τον Πλάτωνα ανταποκρίνεται πλήρως στον Πορθμό του Γιβραλτάρ, όπως ήταν 9000-10000 χρόνια πριν. Στο πρώτο κεφάλαιο, ο Collina-Girard ξεκινά να σκιαγραφεί «τι είναι η Ατλαντίδα – και τι δεν είναι». Παρατηρώντας ότι από την περιγραφή του Πλάτωνα για την Ατλαντίδα ως σήμερα έχουν μεσολαβήσει χιλιάδες δημοσιεύσεις, καθεμία των οποίων έπλαθε μιαν άλλη εικόνα για τη χαμένη πολιτεία, ο Collina-Girard μάς παραθέτει έναν εκτενή κατάλογο για το τι «δεν είναι η Ατλαντίδα».
Για παράδειγμα, γράφει ότι δεν είναι μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, όπως αυτά που έγραψε ο Ιούλιος Βερν, ούτε ταινία, όπως εκείνη του Jacque Feyder (Atlantide, 1926), και σαφώς δεν είναι αντικείμενο πεδίων που απαξιωτικά ονομάζει «παρα-αρχαιολογία», ή «φανταστική γεωλογία». Αφού θίγει τον πράγματι εντυπωσιακό αριθμό ιστοσελίδων για την Ατλαντίδα στο Διαδίκτυο, ο Collina-Girard προχωρεί σε μία απόλυτη κατηγοριοποίηση των διαφόρων σχετικών προσεγγίσεων σε δύο διαμετρικά αντίθετα στρατόπεδα: το στρατόπεδο εκείνων που δείχνουν «υπερβολικό ενθουσιασμό», τους οποίους παρομοιάζει με τον εύπιστο Δον Κιχώτη, και το άλλο των «υπερβολικά δύσπιστων», τους οποίους εξισώνει με τον στενόμυαλο Σάντσο Πάντσα.
Στη συνέχεια, ο Collina-Girard καταπιάνεται με το κείμενο, από το οποίο ξεκίνησε η όλη υπόθεση της χαμένης Ατλαντίδας: τον πλατωνικό διάλογο Τίμαιος-Κριτίας. Ο διάλογος ξεκινά με μια ανακεφαλαίωση των βασικών σημείων μιας συζήτησης που είχε προηγηθεί για την ιδανική πολιτεία (η οποία παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες με την ιδανική πόλη που περιγράφεται στην Πολιτεία, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτήν). Ο Σωκράτης δηλώνει πως θα ήθελε να δει τους πολίτες της αναφερθείσας ιδανικής πολιτείας να συμμετέχουν σε κάποια πολεμική επιχείρηση, ώστε να μπορέσουν πραγματικά να αποδείξουν την αξία τους. Αυτή την επιθυμία εκφράζει ο Σωκράτης και στη συνέχεια το κείμενο αναφέρεται στην πιο ηρωική πράξη της Αθήνας του παρελθόντος, δηλαδή την αναχαίτιση της μεγάλης στρατιωτικής δύναμης της Ατλαντίδας. Τίποτε από όλα αυτά δεν συναντούμε στο βιβλίο του Collina-Girard. Ο τελευταίος περιορίζεται στο να αναφερθεί σε κάποια «αξίωση» του Σωκράτη, δίχως να διευκρινίσει τι είδους αξίωση ήταν αυτή. Οι ανακρίβειες και τα σφάλματα σχετικά με τον πλατωνικό διάλογο εντοπίζονται απ’ ό,τι φαίνεται σε όλη τη μελέτη του Collina-Girard, καθώς προσπαθεί να στηρίξει τις απόψεις του διαστρεβλώνοντας εν ανάγκη το περιεχόμενο του διαλόγου.
Στο κεφάλαιο που αναφέρεται στη θέση της χαμένης πολιτείας, ο συγγραφέας απορρίπτει τη σύνδεση της έκρηξης του ηφαιστείου της Σαντορίνης με το μύθο της καταποντισμένης Ατλαντίδας. Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι η διαδικασία τήξης των παγετώνων είχε ως επίπτωση τη σημαντική άνοδο της στάθμης της θάλασσας, με αποτέλεσμα να προκαλούνται πλημμύρες, οι οποίες συμπίπτουν χρονολογικά με την εποχή στην οποία τοποθετεί ο Πλάτωνας τον καταποντισμό της Ατλαντίδας. Απορρίπτει επίσης την απόπειρα του ιταλού δημοσιογράφου Sergio Frau να μετατοπίσει τις «Ηράκλειες Στήλες» από το Στενό του Γιβραλτάρ στο Κανάλι της Σικελίας (μεταξύ Σικελίας και Τυνησίας), τονίζοντας πως όλοι οι αρχαίοι έλληνες συγγραφείς ταυτίζουν τις Ηράκλειες Στήλες με τον Πορθμό του Γιβραλτάρ.
Ακολουθεί ένα κεφάλαιο στο οποίο περιγράφεται η γεωφυσική διαμόρφωση της περιοχής του Γιβραλτάρ, η άνοδος και η κάθοδος του επιπέδου της θάλασσας τα τελευταία 450.000 χρόνια και τα καταστροφικά σεισμικά φαινόμενα που σημειώθηκαν στον ίδιο χώρο. Γύρω στο 17000 π.Χ., κατά τον Collina-Girard, υπήρχε ένα νησί 15 χλμ. βορειοδυτικά από το Ακρωτήρι Σπάρτελ, το οποίο μαζί με άλλα έξι νησιά σχημάτιζε ένα είδος αρχιπελάγους, μία «μικρή Μεσόγειο» δυτικά του Γιβραλτάρ. Στη συνέχεια, ο συγγραφέας παρακολουθεί τη σταδιακή εξαφάνιση των νησιών αυτών μέσα στα επόμενα 8000 χρόνια, εντοπίζοντας δύο περιόδους σημαντικής βύθισης, η δεύτερη εκ των οποίων (9500 π.Χ.) ταυτίζεται και πάλι με τον καταποντισμό της Ατλαντίδας.
Ο συγγραφέας αναφέρεται επίσης στην κατοίκηση της περιοχής του Στενού του Γιβραλτάρ πριν από 12000 χρόνια και τους σχετικούς μύθους, πάντα επικαλούμενος τον διάλογο του Πλάτωνα, προκειμένου να στηρίξει την υπόθεσή του.
Παρά τις αδυναμίες του βιβλίου, ο γάλλος γεωλόγος αναμφίβολα έριξε κάποιο φως στην προϊστορική περίοδο της περιοχής δυτικά του Γιβραλτάρ. Έστω και αν δεν βρήκε τη χαμένη Ατλαντίδα…
Απόδοση: Πελαγία Τσινάρη
