Την πρώιμη τέχνη του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου και τις επιρροές του από τους Κρήτες ζωγράφους θέλει να δείξει φέτος στο διεθνές κοινό της Νέας Υόρκης το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης με την έκθεση «The origins of El Greco: Icon painting in Venetian Crete» (16 Νοεμβρίου 2009 έως 27 Φεβρουαρίου 2010).
Η κεντρική ιδέα της έκθεσης, σύμφωνα με την Αναστασία Δρανδάκη που την επιμελείται, είναι η ανάπτυξη ενός διαλόγου ανάμεσα στους ζωγράφους της Κρητικής σχολής και τη Δύση. Σταυροδρόμι πολιτισμών τότε, η Κρήτη προσπαθούσε να συγκεράσει τα ρεύματα της Αναγέννησης με τη βυζαντινή τέχνη. Στόχος της έκθεσης είναι να ανιχνευθεί η πορεία του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου από τα πρώτα χρόνια της δημιουργίας του και να αναδειχθούν τα στοιχεία που φέρει από τα πρώτα διδάγματά του. Γι’ αυτό, πλάι σε επιλεγμένα έργα του θα παρουσιαστούν και άλλων μεγάλων ζωγράφων του 15ου και 16ου αιώνα όπως των Αγγέλου, Παβία, Τζαφούρη και Δαμασκηνού.
Οι μελετητές του Γκρέκο παραλείπουν συχνά την πρώιμη περίοδο της δημιουργίας του. Είναι η Κρητική περίοδος (1541-1566), τότε που ο καλιτέχνης, γέννημα θρέμμα ορθοδόξων Χριστιανών του Χάνδακα, πρωτεύουσας της ενετοκρατούμενης Κρήτης, εργάστηκε στον απόηχο της βυζαντινής παράδοσης.
Ακολουθούν η Ιταλική περίοδος (1566-1577) και η Ισπανική (1577-1614). Πώς μπορεί, όμως, κάποιος να κατανοήσει την πορεία του, αν του διαφεύγει ότι ώς τα 25 του χρόνια βρισκόταν υπό την επιρροή του όψιμου βυζαντινού πολιτισμού της Κρήτης και ότι έβλεπε γύρω του βενετσιάνικα έργα; Ήδη, από τότε έπρεπε να συγκεράσει την Ανατολή και τη Δύση, τον βυζαντινό και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Από την έκθεση δεν θα μπορούσαν να λείψουν τα πρώτα έργα της μύησής του στην τέχνη της αγιογραφίας, όπως είναι η «Κοίμηση της Θεοτόκου» από τον ναό της Παναγίας στην Ερμούπολη της Σύρου (το πρώτο σωζόμενο με την υπογραφή του) και ο Ευαγγελιστής Λουκάς που ζωγραφίζει τη Βρεφοκρατούσα Παναγία (Μουσείο Μπενάκη). Θα εκτεθούν επίσης έργα του από τη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης. Ανάμεσά τους «Η ταφή του Χριστού» και η «Στέψη της Θεοτόκου», που αγοράστηκε από το Ίδρυμα «Ωνάση» και της δόθηκε ως δάνειο μέχρι να στεγαστεί μόνιμα στη «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών» του Ιδρύματος, όταν ολοκληρωθεί, το 2010.
Θα παρουσιασθούν 46 έργα από δημόσια και ιδιωτικά μουσεία Ελλάδας και εξωτερικού (Μετροπόλιταν, Ερμιτάζ κ.ά.). Για την εξαγωγή των ελληνικών έργων έδωσε τη συγκατάθεσή του το ΚΑΣ.
Πηγή: Ελευθεροτυπία, Ν. Κοντράρου-Ρασσιά, 27/8/09
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=76643
