Μουσεία, μικρά και μεγάλα, στην περιφέρεια της Ελλάδας, τα οποία ξεχωρίζουν για την ατμόσφαιρα, τη συνολική παρουσίαση, την αξία ή τη μοναδικότητα των εκθεμάτων, την ιδιαιτερότητα των χώρων τους, μουσεία που αξίζει να επισκεφθεί κάποιος τούτο το καλοκαίρι επισημαίνουν «ΤΑ ΝΕΑ».

Τα χρώματα της Αφαίας
Το δεύτερο πιο διάσημο λεηλατημένο μνημείο της Ελλάδας- μετά τον Παρθενώνα- είναι ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα. Τα ζωηρά χρωματισμένα αγάλματα από τα αετώματά του, με σκηνές πιθανότατα από την πολιορκία της Τροίας, μετανάστευσαν διά της αρχαιοκαπηλικής οδού στο Μόναχο. Ωστόσο, στο μικρό πέτρινο σπίτι-μουσείο, πίσω από τον εντυπωσιακής διατήρησης ναό της Αφαίας, υπάρχουν ομοιώματα αυτών των γλυπτών του 490-480 π.Χ. δίπλα στα αυθεντικά αγάλματα από ένα λίγο προγενέστερο σύνολο γλυπτών, μια καλή μακέτα και αρχιτεκτονικές αναπαραστάσεις που αποκαλύπτουν κάτι που σπάνια βλέπουμε σε ελληνικά μουσεία: τη στενή σχέση της αρχιτεκτονικής με τη γλυπτική και τα μικρά μυστικά της αρχιτεκτονικής κατασκευής ενός αρχαίου ναού. Μοναδικά είναι και τα χρώματα που σώζονται και δείχνουν τον διάλογο μεταξύ ζωγραφικής για τα ενδύματα και γλυπτικής.
Μουσείο Ναού Αφαίας, Αίγινα, τηλ. 22970-32398.

Το ηφαίστειο στο Μουσείο
Στο Μουσείο της προϊστορικής Θήρας, μεταφερόμαστε 3500 χρόνια πριν, σε μια ακμάζουσα πόλη όπου η ζωή σταμάτησε ξαφνικά εξαιτίας της ηφαιστειακής έκρηξης που εξαφάνισε τα 2/3 του νησιού κι έθαψε την πόλη κάτω από τη λάβα. Εκτός από τις τοιχογραφίες που αποσπάστηκαν από τα δωμάτια των σπιτιών και διατηρούν νωπή την εικόνα των ανθρώπων και της φυγής πριν από την έκρηξη, συναρπαστικό είναι το κεφάλαιο με τη γεωλογία της Θήρας, που δείχνει παραστατικά πώς ξεκίνησε η ηφαιστειακή δραστηριότητα πριν από 1,5 εκατομμύρια χρόνια, πώς δημιουργήθηκε η καλντέρα πριν από 18.000 χρόνια, πώς έγινε η έκρηξη και πώς σχηματίστηκαν οι νησίδες μικρή και μεγάλη Καμένη, καθώς και τη δραστηριότητα του ηφαιστείου, το οποίο παραμένει ενεργό μέχρι σήμερα.
Αρχαιολογικό Μουσείο Σαντορίνης (Φηρά), τηλ. 22860-22217.

Νεολιθικό πανόραμα
Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι για να μην παραλείψει κάποιος να επισκεφθεί το Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου. Ο πρώτος είναι γιατί πουθενά αλλού δεν μπορεί να έχει μια τόσο ξεκάθαρη και τεκμηριωμένη άποψη για το τι ήταν και πώς ζούσαν οι άνθρωποι στη Νεολιθική Εποχή- όταν η Θεσσαλία ήταν η καρδιά της Ελλάδας. Αρχαιότητες και αναπαραστάσεις αποκαλύπτουν πώς ήταν τα σπίτια, ποιες οι ασχολίες, η παραγωγή, τα εργαλεία, η πλούσια κεραμική, το εμπόριο, ο ρόλος των μυστήριων ειδωλίων που παριστάνουν μια γυναικεία θεότητα αλλά και η κοινωνική οργάνωση. Από την 7η – 3η χιλιετία π.Χ. Ο δεύτερος λόγος είναι η αρχαία ελληνική ζωγραφική. Εδώ σώζονται μερικά από τα ελάχιστα δείγματά της. Δεκάδες μαρμάρινες επιτύμβιες στήλες του 3ου π.Χ. αι. από τη Δημητριάδα σώζουν τα ζωηρά χρώματα- κόκκινο, κίτρινο, θαλασσί, κ.ά.- με τα οποία είναι ζωγραφισμένες με την τεχνική της εγκαυστικής (χρώματα διαλυμένα σε ζεστό κερί) σκηνές αποχαιρετισμού των νεκρών από τους ζωντανούς. Πρόκειται για μια δισδιάστατη «λαϊκή» ζωγραφική, που βασίζεται στο σχέδιο και διατηρεί ακέραια τη συγκίνησή της, ιδιαίτερα στη Στήλη της Ηδίστης με το δραματικό επίγραμμα.
Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, τηλ. 24210-25285.

Κυκλαδικοί θησαυροί
Ο Πικάσο, ο Ματίς, ο Μπρανκούζι, τα είχαν στις συλλογές τους όταν οι αρχαιολόγοι τα θεωρούσαν πρωτόγονα και κακότεχνα. Ένα πενταώροφο κτίριο με δύο πύργους, δείγμα της αρχιτεκτονικής της φραγκοκρατίας στη Νάξο, που είχε μετατραπεί σε εμπορική σχολή, στην οποία σπούδασε ο Νίκος Καζαντζάκης, στεγάζει τώρα τους θησαυρούς της Κυκλαδικής Τέχνης στην καρδιά των Κυκλάδων. Μαρμάρινα ειδώλια, λεκάνες, τηγανόσχημα, κανδήλες, περίαπτα, αγγεία, εργαλεία από τη Νάξο, τον Κέρο, τα Κουφονήσια- του 2800-2300 π.Χ.- και ανάμεσά τους τα μαρμάρινα γυναικεία ειδώλια τύπου Σπεδού, με τα χέρια σταυρωμένα κάτω από το στήθος (φωτογραφία), μαρτυρούν τη μεγάλη ακμή του νησιού της Αριάδνης και του Διονύσου.
Αρχαιολογικό Μουσείο Νάξου, τηλ. 2850- 22725.

Στο ημίφως της κρύπτης
Το ημίφως ταιριάζει με τη λάμψη του χρυσού και του ασημιού. Αντίθετα με τα αρχαιολογικά μουσεία που φέρνουν τα ευρήματα στο φως, στο πρωτότυπο Μουσείο- Κέλυφος της Βεργίνας (Μουσείο βασιλικών τάφων Αιγών) ο επισκέπτης κατέρχεται στο εσωτερικό ενός ανακατασκευασμένου χωμάτινου τύμβου και μέσα από το ημίφως βλέπει τους τάφους των βασιλέων της Μακεδονίας. Λάμπουν λευκές οι προσόψεις των τάφων με την ωραία αρχιτεκτονική, τη ζωγραφική, ενώ οι προθήκες πλημμυρίζουν με το πολύτιμο περιεχόμενο των κτερισμάτων που συνόδευαν τον νεκρό, το οποίο σώθηκε άθικτο.
Εκτός από τις δύο πασίγνωστες χρυσές λάρνακες, τα χρυσά στεφάνια, τα αργυρά σκεύη, τα κύπελλα συμποσίου, τα χάλκινα του λουτρού και τα λυχνάρια, εντυπωσιάζουν επίσης το όρθιο «στήσιμο» της πανοπλίας του Φιλίππου Β΄ με τον σιδερένιο χρυσοστόλιστο θώρακα, τη βαριά τελετουργική ασπίδα, τις κνημίδες, καθώς και ο διάκοσμος των ανακατασκευασμένων ξύλινων κλινών συμποσίου από εκατοντάδες θραύσματα ελεφαντόδοντου, χρυσού και γυαλιού.
Αρχαιολογικό Μουσείο Βεργίνας, τηλ. 23310-92347.

Δούρειος Ίππος με παραθυράκια
Στη φαντασία των αρχαίων, ο Δούρειος Ίππος, το ομοίωμα ξύλινου αλόγου που επινόησαν οι Έλληνες για να ξεγελάσουν τους Τρώες, είχε παραθυράκια και πολεμίστρες, για να βλέπουν οι Αχαιοί οι οποίοι ήταν κρυμμένοι στο εσωτερικό του. Έτσι τουλάχιστον παρουσιάζεται στον λαιμό γιγάντιου πήλινου ανάγλυφου πιθαμφορέα που βρέθηκε στη Χώρα της Μυκόνου και είναι το καμάρι του Αρχαιολογικού Μουσείου του πιο κοσμοπολίτικου νησιού του Αιγαίου. Το σπάνιο αγγείο του 7ου αιώνα προέρχεται από εργαστήριο της Τήνου. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου συγκεντρώνει χιλιάδες αγγεία 9ου- 5ου π.Χ. Προέρχονται από τα νεκροταφεία της Δήλου. Το 426 π.Χ. έγινε ανακομιδή και ριζική κάθαρση από τα λείψανα όλων των νεκρών στο νησί του Απόλλωνα. Όλα τα κτερίσματα των τάφων μεταφέρθηκαν στο νησάκι Ρήνεια, όπου τ΄ ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι και τα μετέφεραν στη Μύκονο.
Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου, τηλ. 22890-22325.

Ίχνος του Κολοσσού
Στο υστερογοτθικής αρχιτεκτονικής Νοσοκομείο των Ιωαννιτών Ιπποτών στην παλιά πόλη της Ρόδου, αρχαία αγάλματα έχουν πάρει τη θέση των ασθενών προσκυνητών που στέγαζε το αρχικό ίδρυμα. Στον πάνω όροφο αναζητήστε το μαρμάρινο κεφάλι υπερμεγέθους αγάλματος του Ήλιου Απόλλωνα, με τα μισάνοιχτα χείλη και τα ατίθασα βοστρυχωτά μαλλιά, όπου διακρίνονται λείψανα από ένα μεταλλικό φωτοστέφανο με τις ακτίνες του Ήλιου. Θεωρείται ότι αντιγράφει τη μορφή του χαμένου Κολοσσού της Ρόδου, ενός από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου, τηλ. 22410-31048.

Πηγή: Τα Νέα, Π. Κατημερτζή, 10/8/09