Στα δάχτυλα του ενός χεριού, ήτοι όχι σε περισσότερους από πέντε, μετρούνται οι επισκέπτες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων τα Σαββατοκύριακα. Και μάλιστα σε ένα μουσείο που μόλις ανακαινίστηκε εκ βάθρων, επανεκτέθηκαν οι σπουδαίες συλλογές του, ενώ πλέον καλύπτει όλες τις σύγχρονες ανάγκες, τόσο μουσειολογικές όσο και εξυπηρέτησης του κοινού. Το γεγονός κατέθεσε ο ίδιος ο διευθυντής του, έφορος Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων κ. Κώστας Ζάχος, στο Συμβούλιο Μουσείων του ΥΠΠΟ που συνεδρίασε την Τετάρτη το βράδυ με θέμα τη συζήτηση του πορίσματος της επιστημονικής έρευνας σχετικά με την επισκεψιμότητα των μουσείων. Ένα πόρισμα το οποίο κατέληξε σε απογοητευτικά συμπεράσματα, ενώ οι λύσεις που πρότεινε είναι άγνωστο αν θα ληφθούν υπόψη από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου. Και μόνο η απόφαση του συμβουλίου να αναθέσει σε δύο άλλες επιτροπές να εξειδικεύσουν τα προβλήματα και να τα παρουσιάσουν σε άλλη συζήτηση, φανερώνει την αδυναμία οποιασδήποτε άλλης πρωτοβουλίας. Από την άλλη, ας μη γελιόμαστε, η ηγεσία του υπουργείου είναι εκείνη που μπορεί να τις λάβει.
Από το 2002 άρχισε, σύμφωνα με την έρευνα, η πτώση της επισκεψιμότητας σε όλα τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους πλην της Κρήτης που «αντιστάθηκε» επί μακρόν. Οι λόγοι; Η έλλειψη συνεργασίας του ΥΠΠΟ με το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης αλλά και με τις τοπικές κοινωνίες, η έλλειψη πιστώσεων, η έλλειψη συντονισμού των διαφόρων υπηρεσιών και, βέβαια, η ανυπαρξία μουσειολογικής πολιτικής του ΥΠΠΟ. Και οι προτάσεις; Διεύρυνση του ωραρίου, διαφήμιση, οργάνωση περιοδικών εκθέσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων και αναβάθμιση των υποδομών. Απλά πράγματα, δηλαδή, τα οποία δεν χρειαζόταν ολόκληρη επιτροπή για να προσδιορισθούν. Γιατί λοιπόν δεν εφαρμόζονται; Η απάντηση βρίσκεται στις παρατηρήσεις των μελών του συμβουλίου:
«Οι επισκέπτες στριμώχνονται στο πωλητήριο, τα παιδιά προτιμούν το αναψυκτήριο για να πιουν Coca-Cola και στις αίθουσες δεν μπαίνει κανείς. Όταν όμως έγινε γιορτή με δωρεάν είσοδο και κεράσματα, ήρθε όλη η τοπική κοινωνία» ανέφερε η διευθύντρια του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος κυρία Ιωάννα Παπαντωνίου. «Τα μουσεία χρειάζονται προβολή. Είδατε με το Μουσείο της Ακρόπολης τι έγινε» είπε ο κ. Ζάχος, για να συμφωνήσει μαζί του και ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου κ. Νίκος Καλτσάς, ο οποίος είχε αφενός να προσθέσει την έλλειψη κλασικής παιδείας των νεοελλήνων και αφετέρου να επισημάνει το μέγα ζητούμενο, που είναι φυσικά τα χρήματα. «Τα μουσεία πρέπει να δίνουν μεγάλη σημασία στο παιδί-επισκέπτη, με την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Αλλά πώς να γίνει αυτό όταν δεν υπάρχουν χρήματα;» αναρωτήθηκε. «Εγώ αναρωτιέμαι γιατί έρχεται κόσμος στο μουσείο της Βεργίνας, αφού δεν έχουμε ούτε προσωπικό για ξενάγηση, ούτε αυτόματους ξεναγούς φυσικά, ούτε πόρους για εκπαιδευτικά προγράμματα» ήταν εξάλλου η παρατήρηση της αρχαιολόγου κυρίας Αγγελικής Κοτταρίδη. Για πρόβλημα σύνθετο, η επίλυση του οποίου περνάει πρώτα από την αλλαγή νοοτροπίας μέσα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, μίλησε ο διευθυντής του Βυζαντινού Μουσείου κ. Δημήτρης Κωνστάντιος, ο οποίος πρότεινε την αυτονόμηση των μουσείων και από τις αντίστοιχες Εφορείες Αρχαιοτήτων. «Γιατί εμείς σήμερα δεν έχουμε ως επίκεντρο τον επισκέπτη αλλά το αρχαιολογικό εύρημα» σημείωσε χαρακτηριστικά. «Πρέπει λοιπόν να μάθουμε πρώτα τι είναι μουσείο, τι σημαίνει διαχείριση των συλλογών και πρέπει να αναζητήσουμε όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες που θα το κάνουν θελκτικό » πρόσθεσε.
Αλλά τι είχε να πει από την πλευρά της μια διευθύντρια ιδιωτικού μουσείου; «Εμείς δεν έχουμε πρόβλημα επισκεψιμότητας, αφού μόνο στο μουσείο της Δημητσάνας έχουμε 45.000 επισκέπτες τον χρόνο» τόνισε η κυρία Ασπασία Λούβη η οποία διευθύνει επτά μουσεία του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς στην περιφέρεια. Βεβαίως, κανένα από αυτά δεν είναι αρχαιολογικό.
Να σημειωθεί ότι πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής ήταν ο καθηγητής κ. Νικόλαος Ζίας και μέλη η αρχαιολόγος κυρία Ιωάννα Μακρή, ο κ. Νίκος Καλτσάς, η αρχαιολόγος κυρία Σουζάνα Χούλια και ο πρόεδρος του ΤΑΠ κ. Δημήτρης Δεληπέτρος.
Πηγή: Το Βήμα, 10/7/09
