Γλυπτά από έναν σημαντικό ιερό-βωμό της αρχαιότητας έξω από τη Σπάρτη έχουν… εντοιχιστεί σε ξωκκλήσια της περιοχής και δυσκολεύουν την «ανάστασή» του.
Για να αποκατασταθεί η μορφή τού πιο σημαντικού και πιο αινιγματικού οικοδομήματος της αρχαϊκής εποχής, ένας θρόνος του Απόλλωνα, μεγάλος σαν κτίριο, που έχει τελείως χαθεί στο Αμυκλαίον της Σπάρτης, χρειάζεται να αποτοιχιστούν δεκάδες μέλη του μνημείου από τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία όπου έχουν ενσωματωθεί και να διαλυθεί ένα εκκλησάκι εις τα εξ ων συνετέθη- όπως υποστηρίζει ο ανασκαφέας του Αμυκλαίου και διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Άγγελος Δεληβορριάς.
Ο κανόνας της Ιστορίας είναι ότι πρώτοι οι χριστιανοί και κατόπιν και άλλοι έβαλαν χέρι στους αρχαίους ναούς, είτε για να τους εξαφανίσουν είτε για να τους οικειοποιηθούν, συμβάλλοντας έτσι άλλοτε στη διατήρηση και άλλοτε στην καταστροφή τους. Σήμερα η δεοντολογία των αναστηλώσεων απαιτεί σεβασμό στη διατήρηση των φάσεων.
Το Αμυκλαίο της Σπάρτης είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα συνέχειας και ασυνέχειας. Στον χώρο υπήρχε ένα ιερό, των μυκηναϊκών χρόνων, αφιερωμένο στη λατρεία του Υάκινθου, ενός νεαρού θεού της βλάστησης και της νεότητας. Στη λατρεία του Υάκινθου, οι Σπαρτιάτες των ιστορικών χρόνων πρόσθεσαν τον μύθο του Απόλλωνα και πάνω στον τάφο του Υάκινθου ανήγειραν τον 6ο αι. π.Χ. ένα μοναδικό μνημείο, με μορφή θρόνου, ένα κτίριο-κάθισμα για το ξύλινο όρθιο άγαλμα του Απόλλωνα, που λέγεται ότι είχε ύψος 13 μέτρων. Κάλεσαν τον αρχιτέκτονα Βαθυκλή για να φτιάξει τον θρόνο και δεν παρέλειπαν να δίνουν το «παρών» στις ετήσιες γιορτές, τα Υακίνθια. Η λατρεία στο Αμυκλαίο συνεχίστηκε ως τον 4ο μ.Χ. αιώνα και κατόπιν άρχισε ο διαμελισμός.
Μια πρωτοχριστιανική εκκλησία ανεγέρθη στα ερείπια του Αμυκλαίου με πρώτη ύλη από τον θρόνο, τον βωμό και τα άλλα κτίρια. Άλλα μέλη- αρχιτεκτονικά ή γλυπτά- και κιονόκρανα ενσωματώθηκαν στα γειτονικά εκκλησάκια, έφθασαν ως έτοιμο οικοδομικό υλικό ως τον Μυστρά και ποιος ξέρει πού αλλού. Οι αρχαιολογικές έρευνες για τα λείψανα του Αμυκλαίου ξεκίνησαν στις αρχές του 20ού αιώνα και τότε, με το υλικό της ανασκαφής, χτίστηκε στο κέντρο του αρχαιολογικού χώρου ένα εκκλησάκι- της Αγίας Κυριακής- ενώ άρχισαν οι προσπάθειες αναπαράστασης του θρόνου βάσει των αποσπασματικά σωζόμενων μελών, που εν τω μεταξύ συγκεντρώθηκαν στο μουσείο και τις αποθήκες του μουσείου της Σπάρτης με πρωτοβουλία τότε του νυν διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη Άγγελου Δεληβορριά, που βρισκόταν στα πρώτα του βήματα ως ανασκαφέας.
«Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πολυμέτωπος αγώνας για τον εντοπισμό του υλικού του Αμυκλαίου με τελικό σκοπό την κατανόηση και μερική αναστήλωσή του», λέει ο υπεύθυνος της ανασκαφής αρχαιολόγος Σταύρος Βλίζος. Σειρά φωτογραφήσεων είχαν ως αποτέλεσμα τη σαφέστερη οριοθέτηση του ιερού με δυο περιβόλους, του βωμού και των βοηθητικών κτισμάτων. Ταυτόχρονα ο πολλαπλασιασμός των σωζόμενων στοιχείων βοηθά στην αναπαράσταση και μελλοντική αναστήλωση, όπως λέει ο Άγγελος Δεληβορριάς.
Η αρχαιολογική έρευνα στο Αμυκλαίο, που θα συνεχιστεί στα τέλη Αυγούστου, έρχεται όμως αντιμέτωπη με τα εκκλησάκια. Έτσι ο Άγγελος Δεληβορριάς ζήτησε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο να απομακρύνει τα επιχρίσματα από τον Άγιο Νικόλαο και να αποτοιχιστεί μικρό ποσοστό του υλικού που εντοπίστηκε στον Προφήτη Ηλία του 13ου αιώνα ή στους Αγίους Θεοδώρους και κυρίως να απομακρυνθεί το ναΰδριο της Αγίας Κυριακής, που είναι χτισμένο πάνω στην κρηπίδα του θρόνου, με το οικοδομικό υλικό από τον θρόνο.
Για την ιστορία
Αρχαίοι λίθοι της Ακρόπολης πουλήθηκαν ως υλικά κατεδαφίσεως για την ανέγερση του Αρσακείου, του Αρχαιολογικού Μουσείου και άλλων κτιρίων της Αθήνας. Τμήματα μαρμάρινων αγαλμάτων και αρχιτεκτονικών μελών- ακόμη και τμήμα της αρχαίας οδού Τριπόδων- είναι «ενσωματωμένα» σε σπίτια της Πλάκας. Οικοδομικά τμήματα όπως η χριστιανική αψίδα του Παρθενώνα ή ο Πύργος της Φραγκοκρατίας αποξηλώθηκαν χάριν της αποκατάστασης της αρχικής μορφής μνημείων.
Πηγή: Τα Νέα, Π. Κατημερτζή, 7/7/09
