Από τις 20 Ιουνίου και κάθε νύχτα, σε κάθε εποχή ένας φωτεινός διάλογος θα αρχίζει ανάμεσα στον Παρθενώνα και στην αίθουσα στην οποία εκτίθενται τα γλυπτά του, στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Τα φώτα θα ανάβουν και θα σβήνουν ταυτόχρονα δίνοντας το σήμα. Σαν τις αρχαίες φρυκτωρίες που μετέδιδαν με τη φωτιά μηνύματα από τον έναν τόπο στον άλλον. Ήδη η μεγάλη είδηση έχει κάνει τον γύρο του κόσμου, υψηλοί προσκεκλημένοι ετοιμάζονται για τα εγκαίνια, πολιτικοί, επιστήμονες διεθνούς κύρους, άνθρωποι του πνεύματος και της τέχνης. Τριάντα και πλέον χρόνια κυοφορίας χρειάσθηκαν ώσπου να φθάσει η μεγάλη ημέρα. Ένα μουσείο σύγχρονο, ένα μουσείο παγκόσμιας ακτινοβολίας, ένα μουσείο για τα απόλυτα αριστουργήματα της αρχαίας κλασικής τέχνης μόλις γεννήθηκε!
Ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν της Αθήνας μοιάζει να αιωρείται αυτό το κτίριο, ισορροπώντας χάρη στις δυναμικές γραμμές του επάνω από τον άχαρο πολεοδομικό ιστό της πόλης. Ο προσανατολισμός του είναι ξεκάθαρος καθώς κοιτάζει ευθεία μπροστά, τον Παρθενώνα. Ο αρχιτέκτονας Μπερνάρ Τσουμί δεν θέλησε ούτε στιγμή όμως να ανταγωνισθεί την Ακρόπολη. Είχε να αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα, θεωρητικά και πρακτικά, αλλά η Ακρόπολη ήταν το πλεονέκτημα. Αντί να την πολεμήσει λοιπόν επέλεξε να «παραδοθεί». Άνοιξε τους τοίχους και τη στέγη για να τη δει να αντανακλάται μέσα στο μουσείο σαν να γίνονται με αυτό ένα σώμα, αλλά κυρίως για να υποδεχθεί τα 4.000 εκθέματα από τα μνημεία του Ιερού Βράχου που συγκεντρώνονται για πρώτη φορά μαζί.

Η αιωνιότητα

Είναι οι θαυμαστές Κόρες με τα ζωγραφισμένα ενδύματα στην αίθουσα που μοιάζει με αρχαϊκό ναό, είναι ο ευγενικός τρισώματος δαίμονας, η μαρμάρινη Αθηνά της Γιγαντομαχίας, ο Παις του Κριτίου, οι αγέρωχες Καρυάτιδες, η γεμάτη χάρη Σανδαλίζουσα Νίκη και είναι βεβαίως, στο ανώτερο επίπεδο του μουσείου, τα γλυπτά του Παρθενώνα, η περίφημη ζωφόρος με την Πομπή των Παναθηναίων, οι μετόπες και τα αετώματα.
Ένας πολιτισμός, ένας τόπος, μια κοινή ορμή, μια έκρηξη έκφρασης και δημιουργίας. Αυτός ήταν ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Η αποκορύφωση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου πνεύματος, η πλήρης αξιοποίηση της δημιουργικής του δύναμης, η στόχευσή του στην κατάκτηση της αιωνιότητας. Μια μοναδική «στιγμή» στην Ιστορία κατά την οποία τα υψηλότερα ιδανικά αναδείχθηκαν και κατόρθωσαν να εκφρασθούν μαζί δημιουργώντας τον περίφημο Χρυσό Αιώνα. Μια πολιτιστική κληρονομιά η οποία ανήκει πλέον στην ανθρωπότητα.

Η υποδοχή

Η σύγχρονη κιβωτός του κλασικού πολιτισμού κατασκευάστηκε με τις τελειότερες τεχνικές προδιαγραφές, ελήφθησαν όλα τα μέτρα για την αντοχή του κτιρίου σε φυσικές καταστροφές ή σε ανθρώπινες ενέργειες, οργανώθηκε ένα πυκνό πλέγμα προστασίας γύρω από τα πολύτιμα εκθέματά του. Παράλληλα ήρθε να μιλήσει με διεθνή γλώσσα στους επισκέπτες εφαρμόζοντας συστήματα υποδοχής και εξυπηρέτησης ανάλογα με αυτά των μεγάλων μουσείων του κόσμου. Ανέβασε ψηλά τον πήχη και για τα ελληνικά μουσεία, για τα οποία θα λειτουργεί πλέον ως σημείο αναφοράς. Έβαλε έναν στόχο και θέλει να τον κερδίσει.
«Η πορεία του επισκέπτη μέσα στο μουσείο προσφέρει μια πλούσια εμπειρία χώρου, μια μετάβαση από τη σύγχρονη πόλη στον κόσμο της Ιστορίας. Αυτή η πορεία σχηματίζει μια καθαρή, τρισδιάστατη θηλιά, οδηγώντας σε μια αρχιτεκτονική και ιστορική περιήγηση από την αρχαιολογική ανασκαφή ως την κορύφωση, που είναι η πανοραμική αίθουσα του Παρθενώνα»λέει ο Μπερνάρ Τσουμί, το γραφείο του οποίου μαζί με εκείνο του αρχιτέκτονα κ.Μιχάλη Φωτιάδηανέλαβε τον σχεδιασμό του μουσείου.
Μια άλλη πορεία, δύσκολη και επικίνδυνη, είχε προηγηθεί πριν από έναν χρόνο. Ήταν η μεταφορά των αρχαιοτήτων από το παλαιό μουσείο, που βρίσκεται στον Ιερό Βράχο, στο νέο κτίριο. Ενα σύστημα από τρεις γερανούς που αναπτύχθηκε σε όλο το μήκος της διαδρομής με άριστο προγραμματισμό και εκτέλεση υπό την επίβλεψη του πολιτικού μηχανικού κ.Κώστα Ζάμπαείχε φέρει εις πέρας το εγχείρημα, που έγινε διεθνής είδηση με τις φωτογραφίες των κιβωτίων με το αναντικατάστατο περιεχόμενό τους να «ίπτανται» στον αττικό ουρανό. Ο καθηγητής κ. Δημήτρης Παντερμαλής , πρόεδρος σήμερα του Διοικητικού Συμβουλίου του μουσείου και ο προϊστάμενος της Εφορείας Ακροπόλεως κ. Αλέκος Μάντης είχαν το γενικό πρόσταγμα. Δύο ακόμη αρχαιολόγοι, η κυρία Χριστίνα Βλασσοπούλου από την Ακρόπολη και η κυρία Σταματία Ελευθεράτου από την ανασκαφή του οικοπέδου Μακρυγιάννη, υπήρξαν και παραμένουν φυσικά πολύτιμες συνεργάτιδες στο έργο της εκθεσιακής οργάνωσης του μουσείου.

Η ιστορία

H σύγχρονη κιβωτός κατασκευάστηκε με τις τελειότερες τεχνικές προδιαγραφές
Τρεις ατυχείς αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί προηγήθηκαν ώσπου το 2000 ο Οργανισμός Ανέγερσης Νέου Μουσείου της Ακρόπολης κατόρθωσε να προκηρύξει τον τέταρτο με τον απαράβατο όρο ότι τα αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία είχαν έρθει στο φως στο οικόπεδο Μακρυγιάννη θα έπρεπε να ενταχθούν στο κτίριο.
Παράλληλα όμως η ανέγερση του μουσείου θα συναντούσε και αντιδράσεις στο πλαίσιο αντιπολιτευτικών ενεργειών, επιστημονικών διαφωνιών ή και ιδιοτελών κινήτρων. Το σημαντικό είναι ότι η χρηματοδότηση προς το μουσείο δεν σταμάτησε ποτέ, αφού η πολιτεία αναγνώριζε πάντα την αναγκαιότητά του. Εκείνο που ανέστειλε σε αρκετές περιπτώσεις τη διαδικασία υλοποίησης του έργου ήταν το Συμβούλιο της Επικρατείας, κατόπιν διαφόρων προσφυγών βεβαίως, ακόμη και η Αστυνομία που ως πριν από έναν χρόνο καλείτο για… παραβάσεις. Επρόκειτο ασφαλώς για τραγελαφικές καταστάσεις, όχι ευχάριστες για να τις θυμάται κανείς, αλλά ούτε και σκόπιμο να ξεχασθούν. Πολλοί συνδέθηκαν στο διάστημα αυτών των χρόνων με το μουσείο, θετικά ή αρνητικά. Η Μελίνα Μερκούρη το οραματίστηκε με πάθος και το 1989 ως υπουργός Πολιτισμού ταύτισε την εκστρατεία της για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο με την ανέγερσή του. Όλοι οι υπουργοί Πολιτισμού στη συνέχεια θα ενστερνίζονταν την ιδέα της δημιουργίας ενός νέου μουσείου για την Ακρόπολη εντάσσοντάς το στην πολιτική τους, αν και όχι πάντα σε συνάρτηση με τη διεκδίκηση των Γλυπτών.
Όπως τώρα, που η πολιτική εκτίμηση δεν συνδέει τα εγκαίνια του μουσείου με το αίτημα της επιστροφής των Γλυπτών. Ούτε και ο ένθερμος υποστηρικτής του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, νυν υπουργός Πολιτισμού κ. Αντώνης Σαμαράς επιθυμεί να θέσει το θέμα επί τάπητος. Έτσι, από το 2004 και εντεύθεν η διεκδίκησή τους από το Βρετανικό Μουσείο βρίσκεται σε ραστώνη. Αλλά και από την πλευρά του το Βρετανικό Μουσείο δεν μετακινείται από τη γνωστή θέση του περί της παραμονής των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Λονδίνο με το επιχείρημα ότι παραμένει ένα μεγάλο εγκυκλοπαιδικό μουσείο για όλον τον κόσμο.

Έργο ζωής

Εκείνος που ουδέποτε έχασε το σθένος του ήταν ο κ. Παντερμαλής. Ήρεμος πάντα, ακόμη και όταν φυσιολογικά θα έπρεπε να είναι αγανακτισμένος έφθασε το όνειρο της Μελίνας στην ολοκλήρωσή του. Άλλωστε από πολύ καιρό είχε γίνει και δικός του σκοπός ζωής.«Το μουσείο υπήρξε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου, του αφιέρωσα την τελευταία φάση της σταδιοδρομίας μου και όλη αυτή η διαδρομή ήταν μια τεράστια εμπειρία για μένα, μια δόση ζωής μοναδική»λέει.
Βρίσκεται καθημερινά εκεί ως αργά το βράδυ και θέλει να μιλήσει για τη μαγεία του χώρου τη νύχτα.«Τότε που ο γλυπτός κόσμος του ζωντανεύει από τον φωτισμό και οι λεπτομέρειες των αγαλμάτων αποκτούν άλλη διάσταση»,όπως λέει. Γι΄ αυτό άλλωστε το μουσείο δεν θα φωτίζεται από εξωτερικούς προβολείς. Είναι ωραίο το μουσείο; Η ερώτηση ακούγεται συχνά. Απάντηση δεν δίδεται. Οι αρχαίοι Έλληνες αναζήτησαν επίμονα την τελειότητα και συχνά την κατέκτησαν, οι φιλόσοφοί τους όπως πάντοτε γνώριζαν ότι είναι ο δρόμος προς αυτήν που ακονίζει το πνεύμα και προάγει τη δημιουργία και όχι η επανάπαυση στις δάφνες.

Μια αρχαία γειτονιά της Αθήνας

Η συνύπαρξη του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης με τις αρχαιότητες που ήρθαν στο φως κατά τις ανασκαφές στο οικόπεδο Μακρυγιάννη, μειονέκτημα όπως θεωρήθηκε στην αρχή και λόγος για έριδες στο πλαίσιο εκείνων των ατέλειωτων και ανακυκλούμενων ελληνικών συζητήσεων από ειδήμονες και μη, αποδείχθηκε εν τέλει μια ευτυχής συγκυρία. Για τον ίδιο τον αρχαιολογικό χώρο κατ΄ αρχάς,ο οποίος σώθηκε ακριβώς επειδή εντοπίστηκε στο συγκεκριμένο σημείο- σε άλλη περίπτωση τα αρχαία είτε θα είχαν διαλυθεί είτε θα είχαν καταχωσθεί, ή μπορεί να βρίσκονταν στα υπόγεια πολυκατοικιών- και αναδείχθηκε με ιδανικό τρόπο.(Ας θυμηθεί κανείς πόσα χρόνια έχουν περάσει από την αποκάλυψη του Λυκείου του Αριστοτέλη που τελεί ακόμη εν αναμονή της στέγασής του).
Παρά τα τεχνικά προβλήματα εξάλλου που δημιούργησε η αποκάλυψη των αρχαιοτήτων, η ένταξή τους ως επιτόπιου μουσείου μέσα στο κτίριο προσέφερε επιπλέον εκθεσιακό υλικό: Την εικόνα μιας αρχαίας γειτονιάς της Αθήνας, η οποία έζησε επί αιώνες κάτω από τους μεγαλειώδεις ναούς του Ιερού Βράχου.
Στριμωγμένο ανάμεσα σε αδιάφορα σύγχρονα κτίρια και στο βαρύ αισθητικά οικοδόμημα του Βάιλερ, με την εικόνα προς το Αρχαίο Θέατρο του Διονύσου και την Ακρόπολη να ανακόπτεται από την ύπαρξη δύο πολυκατοικιών για οποίες πολύς λόγος έχει γίνει, το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης μοιάζει να ασφυκτιά. Αλλά ο χρόνος ζωής ενός μουσείου γράφεται διαφορετικά στα ημερολόγια. Η Αθήνα μπορεί εν τω μεταξύ να βελτιωθεί. Επί του παρόντος μια μικρή όαση από φυτά δημιουργείται στα επτά στρέμματα του περιβάλλοντος χώρου του. Μια συστάδα από νεραντζιές, ένας μικρός… ελαιώνας, βλάστηση από την αττική γη.

Πηγή: Το Βήμα, Μ. Θερμού, 14/6/09