O Άγγλος καθηγητής Πολ Κάρτλετζ δεν είναι άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό καθώς αρκετά συγγράμματά του έχουν εκδοθεί στη γλώσσα μας από γνωστούς εκδοτικούς οίκους (Λιβάνης, Αλεξάνδρεια, Ενάλιος κ.ά.).
Στο τελευταίο βιβλίο του με τίτλο «Αncient Greek Ρolitical Τhought in Ρractice» («Η αρχαιοελληνική πολιτική σκέψη στην πράξη»), που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αφού ξεκινά από την ανακάλυψη της πόλης που αποτελεί το περίβλημα αλλά και την ουσία της δημοκρατίας- ιδέα που ανέπτυξε εκτενώς και ο Κορνήλιος Καστοριάδης -, ο Κάρτλετζ φθάνει ως τις ημέρες μας και ερευνά την επίδραση της αρχαίας ελληνικής παράδοσης στα δημοκρατικά πολιτικά συστήματα της εποχής μας. Πέραν όμως του ότι διατρέχει το πολιτικό, κοινωνικό και φιλοσοφικό τοπίο της αρχαιότητας προβαίνοντας σε πλήθος παρατηρήσεις, συγκρίσεις και συμπεράσματα, ο Κάρτλετζ εγείρει ερωτήματα ως προς τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του Σωκράτη, του θεωρούμενου ως γενάρχη της φιλοσοφικής σκέψης, όπως τουλάχιστον αναπτύχθηκε στον δυτικό κόσμο.
Σε ένα από πολλές πλευρές ενδιαφέρον και άλλο τόσο προκλητικό κεφάλαιο του βιβλίου, με τίτλο «Η δίκη του Σωκράτη», ο καθηγητής Κάρτλετζ μας δίνει μια διαφορετική εικόνα για τον φιλόσοφο. Οχι εκείνη του αθώου θύματος, αλλά ενός ανθρώπου που η αλαζονεία του υπήρξε η αιτία της εκτέλεσής του. Οι ιδέες του, κυρίως όμως η ανοιχτή και σκληρή κριτική που ασκούσε κατά επιφανών πολιτικών προσώπων της εποχής του, συν το γεγονός φυσικά ότι υπήρξε υποστηρικτής των ολιγαρχικών, οδήγησαν στην προσαγωγή του σε δίκη και στην καταδίκη του.
Το γεγονός ότι, ενώ μπορούσε να προτείνει ελαφρύτερη ποινή, σύμφωνα με τα τότε ισχύοντα, δεν το έκανε, και μολονότι μπορούσε να δραπετεύσει το απέφυγε, συνιστούν βασικά γνωρίσματα της παραδειγματικής στάσης τού πρώτου διανοούμενου που αντιτάχθηκε ανοιχτά σε ένα ολόκληρο σύστημα. «Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι υπήρξε γενναίος και ότι θα μπορούσαμε να τον δούμε ως έναν ήρωα του πνεύματος. Η ιδέα όμως ότι ο Σωκράτης δεν ήταν ένοχος αλλά εκτελέστηκε βάσει του νόμου του όχλου είναι λανθασμένη. Έχοντας απαλλαγεί από την παρουσία του, η κοινωνία, στα μάτια των Αθηναίων, είχε αποκαθαρεί και επιβεβαιώσει τον εαυτό της» γράφει χαρακτηριστικά ο Κάρτλετζ. Ασφαλώς το βιβλίο αυτό, όπως και τα προηγούμενα, θα μεταφραστεί και θα εκδοθεί στα ελληνικά.
Πηγή: Το Βήμα, Α. Βιστωνίτης, 9/6/09
