Ήταν μικρή, σχεδόν στο μέγεθος ενός χωριού. Οι δρόμοι της ήταν χωμάτινοι, οι υποδομές κοινής ωφελείας άγνωστες και το μόνο που σηματοδοτούσε τη διαφορετικότητά της ήταν οι αρχαιότητες, σκορπισμένες κυριολεκτικά σε κάθε σημείο της. Η Αθήνα των μέσων του 19ου αιώνα, έχοντας βγει από σκλαβιά αιώνων και από έναν ισοπεδωτικό πόλεμο, μόλις άρχιζε να δημιουργεί την αστική της ταυτότητα.
Στην έκθεση φωτογραφιών που προέρχονται από τη Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου και παρουσιάζονται στο Μουσείο Μπενάκη η καταγραφή των αλλαγών στο αστικό τοπίο της Αθήνας αρχίζει από εκείνη την εποχή για να συνεχιστεί ως τα μέσα του 20ού αιώνα.
Πρόκειται για ένα φωτογραφικό ταξίδι, μέσα από σπάνιο υλικό, στις «Μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου της Αθήνας», όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης, που ξεκινά το 1855 και φθάνει ως το 1955. Μια περιήγηση που ξαφνιάζει, αν και όχι πάντα ευχάριστα. Γιατί οι αλλαγές κάποτε έγιναν με κόστος…
«Οι παλαιές φωτογραφίες πάντα μας εκπλήσσουν εξαιτίας των ραγδαίων αλλαγών που υφίσταται το αστικό τοπίο, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την Αθήνα, που μέσα σε λίγα χρόνια από κωμόπολη πήρε τον τίτλο της πρωτεύουσας του νεοελληνικού κράτους και στη συνέχεια μετατράπηκε σε μεγαλούπολη» σημειώνει η καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής Σχολής στο ΕΜΠ και υπεύθυνη των Αρχείων Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη κυρία Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη στον πρόλογο της έκδοσης που συνοδεύει την έκθεση.
Σ τις φωτογραφίες που άρχισε να συλλέγει από το 1920 και επί μισό αιώνα ο Κωνσταντίνος Τρίπος (1880-1977), διαβλέποντας έγκαιρα την τεκμηριωτική σημασία τους, καταγράφονται όλα τα στάδια των «μεταμορφώσεων». Τα αρχαία μνημεία μονοπωλούν κατ΄ αρχάς το ενδιαφέρον των φωτογράφων, η Αθήνα περιορίζεται γύρω από την Ακρόπολη και τα πρώτα νεοκλασικά προβάλλουν ολοκαίνουργια. Στις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη ορίζεται γύρω από την Ομόνοια, υπάρχουν εμπορικοί πάροδοι- οι διαμορφωμένες πλέον λεωφόροι Σταδίου και Πανεπιστημίου-, το Στάδιο, ενώ καταγράφονται και οι παρυφές της(Σχολή Ευελπίδων, Αμπελόκηποι, Παγκράτι)
αλλά και τα προάστια (Κηφισιά, Νέο Φάληρο, Τατόι). Οι σαρωτικές αλλαγές που έρχονται στα μεταπολεμικά κυρίως χρόνια (διάνοιξη λεωφόρων, κατεδάφιση νεοκλασικών οικιών, ανοικοδόμηση πολυώροφων κτιρίων) απαθανατίζονται από φωτορεπόρτερ σύγχρονους του συλλέκτη. Και αυτός παρακολουθεί τα τεκταινόμενα, συχνά με ανησυχία.
Ο Κωνσταντίνος Τρίπος, πέραν της συλλογής υλικού (φωτογραφίες, λευκώματα, επιστολικά δελτάρια), δεν παρέλειψε ποτέ την ταξινόμησή του, τον σχολιασμό και τον εμπλουτισμό του με πληροφορίες. Ας σημειωθεί ότι το 2005 η κόρη του κυρία Κλειώ Τρίπου-Μποσταντζόγλου εμπιστεύθηκε αυτή τη συλλογή στο Μουσείο Μπενάκη. «Συλλογή που δημιουργήθηκε με εκπληκτική γνώση, μοναδική συναίσθηση ευθύνης και συστηματική αναζήτηση» όπως σημειώνει ο διευθυντής του μουσείου κ. Άγγελος Δεληβορριάς. Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 14 Ιουνίου.
Πηγή: Το Βήμα, Μ. Θερμού, 13/5/09
