Η έρευνα προέλευσης των έργων τέχνης φαίνεται να αποτελεί ένα από τα κύρια μελήματα των Μουσείων του Βερολίνου, καθώς η νόμιμη κατοχή και η επιστροφή πολιτιστικών αγαθών, σε περιπτώσεις παράνομης κτήσης, είναι από τα θέματα που απασχολούν την παγκόσμια επικαιρότητα εδώ και αρκετό καιρό.
Πρόσφατα, στη Γερμανία συστάθηκε το Τμήμα Έρευνας Προελεύσεων των Έργων Τέχνης (Arbeitstelle für Provenienzrecherche/-forschung), που υπάγεται στο Ινστιτούτο Μουσειακής Έρευνας των Κρατικών Μουσείων του Βερολίνου (Institut für Museumsforschung, Staatliche Museen zu Berlin), κι έχει στόχο να στηρίξει τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες και τα αρχεία που φυλάσσουν πολιτιστικά αγαθά στις συλλογές τους, στην έρευνα της προέλευσης έργων τέχνης, με δύο κύριους άξονες: αφενός εκείνον που αφορά έργα τέχνης που κατά την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού αφαιρέθηκαν από τους νόμιμους κατόχους τους, και αφετέρου εκείνον που αφορά τα πολιτιστικά αγαθά που είχαν κλαπεί από τα μουσεία της Γερμανίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο ίδιο πνεύμα, εξάλλου, διοργανώνονται εκθέσεις που αφορούν τις επιστροφές αρχαιοτήτων, όπως εκείνες για την επιστροφή αρχαιοτήτων από τη Σοβιετική Ένωση στη Γερμανία το 1958 (Verlust und Rückgabe, 30/9-23/11/2008 και Berlins verborgene Olymp, 27/11/2008-5/7/2009).
Στην Αθήνα, επίσης, η έκθεση “Νόστοι” (23/9-31/12/2008) στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, παρουσιάζει τις 75 αρχαιότητες που επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία.
Π.Τ.
